Założenie spółki z o.o. i prostej spółki akcyjnej
Zarówno spółka z o.o., jak i P.S.A. mogą zostać założone w każdym prawnie dopuszczalnym celu. Spółki te nie muszą więc koniecznie służyć prowadzeniu działalności gospodarczej. Sposób ich zawiązywania również jest dość podobny; umowę należy zawrzeć w formie aktu notarialnego lub przez internet (za pośrednictwem systemu teleinformatycznego Ministerstwa Sprawiedliwości), a firma (nazwa) może być zasadniczo dowolna.
Kluczową różnicą są wkłady na pokrycie praw udziałowych. W przypadku spółki z o.o. wkład musi mieć zdolność bilansową, a więc konieczne jest aby można było wykazać jego wartość w pieniądzu, nawet jeżeli jest to wkład niepieniężny. Wymóg ten wiąże się z posiadaniem przez spółkę z o.o. kapitału zakładowego w wysokości nie niższej niż 5.000 zł, którego pokrycie jest podstawowym wymogiem założenia spółki. P.S.A. natomiast kapitału zakładowego nie posiada – zastępuje go kapitał akcyjny o wartości minimalnej 1 zł. Co więcej akcje P.S.A. nie mają wartości nominalnej i nie stanowią części kapitału akcyjnego. P.S.A. Kapitał akcyjny nie jest zatem, w przeciwieństwie do kapitału zakładowego, wyodrębnianą kwotą mającą przełożenie na liczbę udziałów lub akcji. Przeciwnie, kapitał akcyjny ma charakter zmienny – nie jest bowiem określony w umowie spółki, a jego modyfikacje nie wymagają rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Warto także wskazać, że wkładami na pokrycie akcji P.S.A. nie muszą być pieniądze lub wycenialne aktywa, lecz każdy wkład mający wartość majątkową, w tym także świadczenie pracy lub usług przez akcjonariuszy. Z kolei pokrycie kapitału akcyjnego wymaga już wniesienia wkładów o możliwej do jednoznacznego określenia wartości, podobnie jak ma to miejsce w sp. z o.o. Kapitał akcyjny należy jednak pokryć w ciągu 3 lat od rejestracji spółki, a nie, jak w spółce z o.o., przed złożeniem wniosku o rejestrację.
Ważny fragment
Już więc na pierwszy rzut oka wyraźnie widać, że w zamyśle ustawodawcy, P.S.A. ma gwarantować zdecydowanie większy poziom elastyczności w zakresie gromadzenia oraz operowania zgromadzonym kapitałem.
Nasz ekspert jest do Twojej dyspozycji.
Prawa i obowiązki wspólników/akcjonariuszy w spółce z o.o. i P.S.A.
Duże różnice pomiędzy spółką z o.o. a P.S.A. uwidaczniają się również na gruncie obrotu prawami udziałowymi. Sprzedaż udziałów spółki z o.o. wymaga co prawda formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, lecz jest czynnością skuteczną z chwilą jej dokonania, a późniejsza rejestracja zmiany struktury własnościowej w KRS służy jedynie upublicznieniu informacji o przeprowadzonych wcześniej zmianach.
Zupełnie inaczej wygląda kwestia obrotu akcjami P.S.A. Otóż sprzedaż akcji tej spółki wymaga zachowania jedynie formy dokumentowej, co oznacza, że może zostać dokonana na każdym nośniku informacji pozwalającym na zapoznanie się z treścią złożonych oświadczeń oraz umożliwiającym ustalenie osób je składających. Tytułem przykładu, dla zachowania formy dokumentowej wystarczające będzie nagranie, sms czy email. Jednakże czynność ta jest skuteczna z chwilą wpisu do rejestru akcjonariuszy prowadzonego przez wyspecjalizowaną instytucję finansową lub notariusza.
Kolejnym zagadnieniem na które warto wskazać są reguły wypłaty dywidendy oraz zaliczek na jej poczet. W spółce z o.o. kwota dywidendowa składa się, w uproszczeniu, z zysku za ostatni rok obrotowy oraz zysków wypracowanych w latach ubiegłych. Z kolei zaliczka na poczet dywidendy może być wypłacona jeżeli zatwierdzone sprawozdanie za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk. Zaliczkę wypłaca się maksymalnie w kwocie połowy zysku wypracowanego w danym roku obrotowym powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku. Wypłaty jakichkolwiek kwot przewyższających powyższe limity w spółce z o.o. wymagają przeprowadzenia sformalizowanej procedury obniżenia kapitału zakładowego.
Ze względu na opisaną wyżej specyfikę kapitału akcyjnego P.S.A., pozbawionego przymiotu stałości, akcjonariusze tej spółki są uprawnieni do otrzymywania wypłat nie tylko z zysku, ale również z tego kapitału. Innymi słowy, część kwot zgromadzonych na kapitale akcyjnym można przeznaczyć do wypłaty na rzecz akcjonariuszy i to bez przeprowadzania jakichkolwiek procedur podobnych do obniżenia kapitału zakładowego spółki z o.o. czy spółki akcyjnej. Kluczowym warunkiem jest aby P.S.A. wskutek takiej wypłaty nie utraciła w normalnych okolicznościach zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie sześciu miesięcy od dnia dokonania wypłaty. Zmianę kapitału akcyjnego należy jednak zgłosić do rejestru, a wypłata kwot na nim zgromadzonych może zostać dokonana po wpisie zmiany w KRS. W P.S.A. dopuszczalne jest również wypłacanie zaliczek na poczet zysku, przy czym przepisy nie przewidują w tym przypadku ograniczenia do połowy wypracowanego zysku w danym roku obrotowym. W odróżnieniu od zysku, zaliczka w P.S.A. nie może pochodzić z kapitału akcyjnego.
P.S.A.: Struktura organów spółki
Przepisy o P.S.A. wprowadzają nieznaną dotychczas prawu polskiemu strukturę organów spółki opartą na tzw. koncepcji monistycznej. W spółce z o.o. funkcjonuje zgromadzenie wspólników (organ właścicielski), zarząd (organ wykonawczy) oraz może funkcjonować rada nadzorcza (organ nadzorczy). W P.S.A. możliwe jest powołanie analogicznych organów. Jednakże dopuszcza się także utworzenie, zamiast zarządu i rady nadzorczej, całkowicie odmiennego organu zwanego radą dyrektorów. W skład rady wchodzą dyrektorzy wykonawczy i niewykonawczy. Ci pierwsi mają prerogatywy podobne do członków zarządu, podczas gdy ci drudzy – do rady nadzorczej. Tak więc wspomniana koncepcja monistyczna tym różni się od standardowej koncepcji dualistycznej, że role wykonawcze i nadzorcze skupione są w jednym organie.
Poza powyższą różnicą, kluczowe reguły w zakresie funkcjonowania organów są podobne w sp. z o.o. oraz P.S.A. W szczególności przepisy o P.S.A. również nakazują powołanie pełnomocnika lub działanie rady nadzorczej w przypadku zawierania umów lub prowadzenia sporów między spółką a członkiem zarządu. Podobnie prezentuje się także katalog czynności wymagających uchwały organu właścicielskiego – są to przede wszystkim zatwierdzanie sprawozdań finansowych oraz z działalności, udzielanie absolutorium członkom organów, a także zbycie lub nabycie przedsiębiorstwa bądź nieruchomości. Warto również odnotować, że zasada subsydiarnej odpowiedzialności za zobowiązania spółki przez zarząd w razie bezskuteczności egzekucji prezentuje się analogicznie w obu zestawionych typach spółek, tak jak przesłanki zwalniające spod tej odpowiedzialności.
Ważny fragment
Zatem zarówno w sp. z o.o. jak i w P.S.A., zarząd odpowiada za zobowiązania spółki, jeżeli egzekucja z jej majątku okaże się bezskuteczna, chyba że wykaże, że we właściwym czasie złożono wniosek o ogłoszenia upadłości, wszczęto jedno z postępowań restrukturyzacyjnych bądź że niezgłoszenie wniosku oraz niewszczęcie takiego postępowania nie nastąpiło z winy członka zarządu albo nie spowodowało powstania szkody po stronie wierzyciela.
Zmiana umowy spółki oraz emisje praw udziałowych
Zarówno w P.S.A. jak i w sp. z o.o. zmiana umowy spółki wymaga stosownej uchwały organu właścicielskiego oraz wpisu do rejestru przedsiębiorców. Podobnie, umowy obu typów spółek mogą przewidywać dopuszczalność emisji nowych praw udziałowych na podstawie dotychczasowych postanowień umowy spółki, a każda emisja wiąże się, co do zasady, z prawem pierwszeństwa zastrzeżonym na rzecz dotychczasowych wspólników lub akcjonariuszy.
Novum przewidzianym dla P.S.A. jest jednak możliwość upoważnienia zarządu do emisji akcji zawarte w umowie spółki. Generalną zasadą w spółkach kapitałowych jest bowiem podwyższanie kapitału zakładowego na mocy uchwały zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia, niezależnie od tego, czy dokonuje się poprzez zmianę umowy spółki czy też bez niej. Tak więc przepisy o P.S.A. przewidują wyłom od tej zasady, znacząco liberalizujący oraz uelastyczniający możliwości emisyjne tych spółek. Opisywane uprawnienie zarządu nie jest jednak absolutne; umowa spółki może bowiem zawierać stosowne upoważnienie jednak na okres nie dłuższy niż 5 lat, a całość dokonanych w tym trybie emisji na podstawie określonego upoważnienia nie może przekroczyć jednej czwartej ogólnej liczby akcji. Co więcej, zarząd nie jest uprawniony do emisji akcji uprzywilejowanych ani przyznawania nowym akcjonariuszom uprawnień indywidualnych.
Rozwiązanie prostej spółki akcyjnej
Ciekawą koncepcją wdrożoną w przepisach regulujących P.S.A. jest możliwość rozwiązania tej spółki poprzez przejęcie całego jej majątku przez jednego akcjonariusza. Jest to alternatywny sposób rozwiązania obok standardowej likwidacji, znanej m. in. ze spółki z o.o., wymagającej przeprowadzenia kilkumiesięcznej procedury oraz ogłoszenia wezwania wierzycieli do zgłaszania roszczeń.
W przypadku posłużenia się tym trybem, akcjonariusz przejmujący jest zobowiązany do zaspokojenia wierzycieli oraz pozostałych akcjonariuszy. Co istotne, rozwiązanie P.S.A. przez przejęcie jej majątku przez oznaczonego akcjonariusza wymaga zezwolenia sądu rejestrowego. Z kolei sąd wydaje stosowane zezwolenie jeżeli spółka uprawdopodobni, że taki sposób zakończenia jej działalności nie doprowadzi do pokrzywdzenia wierzycieli ani akcjonariuszy.
Pomimo częściowych podobieństw, P.S.A. oraz spółka z o.o. są znacząco odmiennymi formami prowadzenia działalności gospodarczej. Kluczowe różnice wynikają z nieistnienia w P.S.A. sformalizowanego kapitału zakładowego, co przekłada się na większą elastyczność dysponowania zgromadzonymi przez nią kwotami. Czas pokaże czy nowa forma spółki kapitałowej zyska uznanie przedsiębiorców i zagrozi spółce z o.o., będącej od lat najczęściej wybieraną w Polsce formą prawną spółki.
AUTOR: Marek Ruciński
Prosta spółka akcyjna – nowy cykl artykułów
- Prosta(?) spółka akcyjna – nowy cykl artykułów Grant Thornton!
- Nabycie akcji prostej spółki akcyjnej nie takie proste
- Odpowiedzialność akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej (PSA)
- Prosta spółka akcyjna a spółka z o.o. – podobieństwa i różnice
- Efektywne opodatkowanie PSA i jej akcjonariuszy
- Reprezentacja prostej spółki akcyjnej – zarząd czy rada dyrektorów?
- Kupujesz albo sprzedajesz akcje prostej spółki akcyjnej? Uważaj na moment przeniesienia praw
- Założenie prostej spółki akcyjnej – jak to zrobić?
- Uproszczona likwidacja Prostej Spółki Akcyjnej
- Skutki podatkowe finansowania PSA
- Jak wypłacić dywidendę w Prostej spółce akcyjnej?
- Akcje założycielskie, czyli jak nie dać się rozwodnić w PSA
- Rejestr akcjonariuszy w prostej spółce akcyjnej
- Skutki podatkowe likwidacji PSA
- Prosta spółka akcyjna a spółka akcyjna – podobieństwa i różnice
- Zmiana umowy prostej spółki akcyjnej w praktyce
Podsumowanie:
- P.S.A. umożliwia, w założeniu, bardzo elastyczne podchodzenie do dysponowania kapitałami własnymi. W przeciwieństwie do spółki z o.o., kapitał akcyjny P.S.A. nie jest bowiem stały, lecz może podlegać odformalizowanym modyfikacjom. Może nawet zostać w części przeznaczony na wypłatę dla akcjonariuszy.
- Skutkiem odmiennych zasad gromadzenia i funkcjonowania kapitału akcyjnego jest również możliwość pokrycia obejmowanych akcji własną pracą lub świadczeniem usług przez akcjonariusza.
- Funkcjonowaniem P.S.A., w miejsce zarządu, zawiadywać może rada dyrektorów. Jest to całkowicie nowy organ, nieznany dotychczas prawu polskiemu, a wywodzący się z tradycji anglosaskiej. Rada dzieli się na dyrektorów wykonawczych (zarządzających) oraz niewykonawczych (nadzorujących). W efekcie, funkcje zarządcze i nadzorcze są skupione w jednym organie.
