W ramach serii artykułów przyglądamy się specyfice poszczególnych branż w kontekście skróconego wymiaru pracy. Dzisiejsza analiza poświęcona jest sektorowi transportu i logistyki.
Założenia pilotażu skróconego czasu pracy
Nieustannie, od co najmniej kilku lat, Polacy zajmują miejsce na podium wśród najbardziej zapracowanych narodów w Europie. Według danych Eurostatu z 2024 roku w całej Unii Europejskiej średni tygodniowy czas pracy pracowników w wieku 20–64 lat, zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze godzin, w głównym miejscu pracy, wyniósł 36 godzin. Natomiast w Polsce było to niemal 39 godzin. Te statystyki to sygnał ostrzegawczy wskazujący, że obecne normy nie nadążają za zmianami na rynku pracy, dynamicznym rozwojem technologii i przemianami społecznymi ostatnich dekad.
Odpowiedzią na te wyzwania ma być pilotażowy program skróconego czasu pracy przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Zakłada on skrócenie tygodniowego wymiaru pracy z 40 do 35 godzin. Zasady pilotażu zakładają dużą dowolność w wyborze formy skrócenia wymiaru. To przedsiębiorcy mają samodzielnie dokonać wyboru formy redukcji godzin dopasowanej do specyfiki działalności swoich firm. Mogą więc zdecydować się na: czterodniowy tydzień pracy, skrócenie liczby godzin w ciągu dnia, dodatkowe dni urlopu lub własne, autorskie rozwiązanie. Dzięki temu testowane będą różne modele. Pozwoli to na wypracowanie praktyki najlepiej odpowiadającej potrzebom pracowników i firm.
Nabór wniosków do pilotażowego programu rozpoczął się 14 sierpnia i potrwa do 15 września 2025 roku. Przedsiębiorcy zainteresowani udziałem muszą upewnić się, że spełniają kryteria pilotażu, a następnie złożyć formularz za pośrednictwem rządowej platformy. Wybrane firmy otrzymają do 1 miliona złotych dofinansowania na wdrożenie skróconego czasu pracy.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Specyfika pracy w branży transportowej i logistycznej (TSL)
W dobie rosnącego znaczenia handlu międzynarodowego, błyskawicznego rozwoju e-commerce oraz wysokich oczekiwań konsumenckich dotyczących szybkości dostaw, branża transportu, spedycji i logistyki (TSL) należy do najdynamiczniej rozwijających się branż w Polsce. Jej kluczowe znaczenie dla gospodarki potwierdzają dane GUS. W 2024 roku w sektorze TSL pracowało blisko 930 tysięcy osób, co stanowiło jedną z największych grup zawodowych w sektorze usług i przełożyło się na około 7% polskiego PKB.
Na prawie milion miejsc pracy w branży TSL składa się szerokie spektrum profesji: od kierowców, przez magazynierów i operatorów wózków widłowych, po specjalistów ds. spedycji i planowania łańcuchów dostaw. Mimo tak dużego zróżnicowania, wszystkie te stanowiska łączy wspólny cel, jakim jest zapewnienie nieprzerwanego przepływu towarów. Wymaga to dużej dyspozycyjności pracowników, często w systemie zmianowym, obejmującym różne pory dnia, a nierzadko także weekendy i święta.
Skrócony czas pracy w transporcie i logistyce (TSL)
Skala zatrudnienia w branży TSL oraz jej rola w utrzymaniu ciągłości przepływu towarów sprawiają, że wszelkie zmiany związane ze skracaniem czasu pracy wymagają ostrożnego podejścia. Potencjalne modyfikacje w tym obszarze mogą bowiem wiązać się zarówno z ryzykiem zakłóceń operacyjnych, jak i ze wzrostem kosztów funkcjonowania firm. Dlatego też wprowadzenie jakichkolwiek zmian w tym zakresie wymaga szczególnie uważnej analizy. Jednym z głównych wyzwań jest specyfika pracy kierowców, którzy realizują wielodniowe trasy krajowe i międzynarodowe. W ich przypadku trudno mówić o możliwości skrócenia tygodnia pracy w klasycznym ujęciu, ponieważ obowiązują ich przepisy Ustawy o czasie pracy kierowców, a także regulacje unijne. Nakładają one obowiązek przestrzegania limitów czasu jazdy, obowiązkowych przerw i odpoczynków, co ogranicza elastyczność w planowaniu harmonogramu pracy.
W szerszym ujęciu, wprowadzenie skróconego czasu pracy, czy to poprzez zmniejszenie liczby dni pracy w tygodniu, czy też skrócenie dobowego wymiaru godzin, wiązałoby się z koniecznością zwiększenia zatrudnienia lub pokrycia nadgodzin przez pozostałych pracowników. Oba scenariusze oznaczają dodatkowe koszty, zarówno kadrowe, jak i organizacyjne, które mogą okazać się znaczącym obciążeniem dla firm. Co więcej, w wielu przypadkach skuteczne wdrożenie skróconego czasu pracy wymagałoby równoległych inwestycji w automatyzację procesów, takich jak: roboty magazynowe, zautomatyzowane systemy kompletacji zamówień czy zaawansowane narzędzia do zarządzania przepływem towarów. Rozwiązania te pozwoliłyby utrzymać lub nawet zwiększyć wydajność mimo mniejszej liczby godzin pracy, jednak ich wdrożenie wiąże się z dużymi nakładami kapitałowymi. Dla mniejszych firm mogłoby to być barierą nie do pokonania, a nawet w przypadku większych podmiotów konieczne byłoby rozłożenie inwestycji na wiele lat.
Specyfika branży TSL, definiowana przez skalę zatrudnienia, konieczność zapewnienia ciągłości procesów oraz wysokie koszty potencjalnych zmian, skłania do bardzo ostrożnego i dogłębnego przeanalizowania potencjalnych korzyści i wyzwań wynikających z wdrożenia skróconego czasu pracy. Najbezpieczniej byłoby je testować w ograniczonym zakresie np. w wybranych działach firm logistycznych lub w firmach o większym stopniu automatyzacji. Wprowadzenie programu pilotażowego w takich miejscach, pozwoliłoby zminimalizować ryzyko obniżenia efektywności przedsiębiorstw i jednocześnie sprawdzić realne korzyści dla pracowników. Biorąc pod uwagę postęp technologiczny oraz rozwój rozwiązań usprawniających łańcuch dostaw nie należy całkowicie przekreślać możliwości wdrożeniu skróconego czasu pracy w branży TSL w przyszłości. Należy jednak mieć na uwadze, że tego typu rozwiązanie w tej branży może nie stać się powszechne. Poniesienie dodatkowych kosztów wynikających z konieczności zatrudnienia nowych pracowników (przede wszystkim kierowców) i zwiększenie nakładów finansowych na usprawnienia technologiczne mogą okazać się dla wielu przedsiębiorców zbyt obciążające i w konsekwencji zniechęcające.
Współautorstwo: Maria Wąsicka-Sroczyńska (Starszy specjalista ds. marketingu), Monika Żukowska (Asystent ds. Marketingu)
Czytaj więcej:
- Skrócenie czasu pracy – szczegóły pilotażowego programu
- Skrócony czas pracy w branży IT
- Skrócony czas pracy w handlu
- Skrócony czas pracy w branży transportowej i logistycznej