Dokumentacja cen transferowych stanowi wypełnienie obowiązku wynikającego z przepisów podatkowych dla transakcji realizowanych pomiędzy jednostkami powiązanymi. Ceny transferowe są przedmiotem nieustannych zmian już od kilku lat – praktycznie każdego roku na podatników czekają mniejsze lub większe modyfikacje. Dlatego warto śledzić bieżące zmiany zachodzące w tym obszarze.
Kwestie związane z obowiązkami dotyczącymi cen transferowych powinny być przedmiotem bieżącej weryfikacji przez m.in. osoby zarządzające, zespoły finansowe, podatkowe lub księgowe.
Zapraszamy do zapoznania się z podsumowaniem najistotniejszych kwestii dotyczących obowiązków związanych z cenami transferowymi za 2023 r.
SPIS TREŚCI
- Cena transferowa i transakcja kontrolowana - pojęcia i definicje
- Limity transakcyjne a obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych
- Elementy dokumentacji cen transferowych
- Wartość transakcji – netto czy brutto?
- Zwolnienia z obowiązku dokumentacji cen transferowych
- Uproszczone zasady rozliczeń (ang. safe harbour)
- Forma elektroniczna dokumentacji cen transferowych
- Terminy na przygotowanie dokumentacji cen transferowych
- Oświadczenie ws. dokumentacji cen transferowych
- Raportowanie - informacja o cenach transferowych TPR
- Korekty cen transferowych
- Metody ustalania cen transferowych
- Sankcje związane z cenami transferowymi
- Recharakteryzacja oraz pominięcie transakcji
- Nieodpłatne świadczenia w dokumentacji cen transferowych
1. Cena transferowa i transakcja kontrolowana – pojęcia i definicje
Przepisy precyzują definicje legalne, do których należą m.in. definicja ceny transferowej i transakcji kontrolowanej.
Określone są również powiązania, które należy rozpatrywać w kontekście „wywierania znaczącego wpływu” w trzech głównych obszarach:
- powiązań kapitałowych, przez które rozumiane jest posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziałów w kapitale, praw głosu w organach kontrolnych lub stanowiących lub zarządzających, jednostkach uczestnictwa i certyfikatach inwestycyjnych lub innych prawach związanych z uczestnictwem w majątku lub w zyskach;
- faktycznej zdolności osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej. Mogą to być powiązania o faktycznym umocowaniu (np. członków zarządu czy członków rady nadzorczej), ale również takie powiązania, które nie są związane z organami stanowiącymi czy kontrolnymi, w ramach których osoba fizyczna posiada istotny wpływ na decyzje gospodarcze podejmowane przez oba podmioty;
- powiązań rodzinnych, czyli pozostawania w związku małżeńskim albo występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia.
2. Limity transakcyjne a obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych
Powstanie obowiązku sporządzenia dokumentacji uzależnione jest od przekroczenia progów dokumentacyjnych wskazanych w ustawie dla określonych transakcji o charakterze jednorodnym, odrębnie dla transakcji przychodowych i kosztowych.
Limity te wynoszą:
- 10 mln PLN dla transakcji towarowych i finansowych
- 2 mln PLN dla transakcji usługowych i pozostałych transakcji
- 2,5 mln PLN w przypadku transakcji finansowej oraz 500 tys. dla pozostałych transakcji w przypadku transakcji z tzw. „rajami podatkowymi” (od 2021 roku, poprzedni limit dla transakcji z „rajami podatkowymi” wynosił 100 tys. PLN).
Przy ocenie, czy transakcja kontrolowana ma charakter jednorodny, uwzględnia się jednolitość transakcji kontrolowanej w ujęciu ekonomicznym, kryteria porównywalności określone w Rozporządzeniu Ministra Finansów, metody weryfikacji cen transferowych i inne istotne okoliczności transakcji kontrolowanej.
3. Elementy dokumentacji cen transferowych
Dokumentacja podzielona jest na trzy części: lokalną dokumentację cen transferowych (ang. local file), analizę cen transferowych oraz grupową dokumentację cen transferowych (ang. master file).
Dla dużej grupy podatników obligatoryjnym elementem lokalnej dokumentacji cen transferowych jest analiza cen transferowych w formie analizy porównawczej lub analizy zgodności. Wyjątki w tym zakresie dla lat podatkowych rozpoczętych przed 31.12.2021 r. dotyczyły transakcji finansowych oraz usług o niskiej wartości dodanej spełniających określone warunki (tzw. safe harbour), o których piszemy dalej. Od roku podatkowego rozpoczętego po 31.12.2020 r. z opracowania analizy cen transferowych zwolnieni są mikro i mali przedsiębiorcy oraz podatnicy zawierający transakcje z podmiotami z tzw. „rajów podatkowych”.
W przypadku grupowej dokumentacji cen transferowych, o jej sporządzeniu przesądzają dane pochodzące ze skonsolidowanego sprawozdania całej grupy. Do sporządzenia dokumentacji grupowej są obowiązane podmioty należące do grupy:
- dla której jest sporządzane skonsolidowane sprawozdanie finansowe,
- której skonsolidowane przychody przekroczyły w poprzednim roku obrotowych 200 mln PLN lub jej równowartość.
Możliwe jest także wykorzystanie dokumentacji grupowej, przygotowanej przez inny podmiot należący do grupy, w tym również sporządzonej w języku angielskim. Organ podatkowy może jednak może zażądać przedłożenia w ciągu 30 dni tłumaczenia dokumentacji grupowej na język polski. Dla grup kapitałowych, w których dokumentacja grupowa sporządzona jest przez inny podmiot jest to spore ułatwienie, zdejmuje bowiem z podatnika obowiązek opracowania dokumentacji. Należy mieć jednakże na uwadze, iż dokumentacja grupowa przygotowana przez grupę powinna zawierać wszystkie elementy wymagane polskimi przepisami. W praktyce, po jej otrzymaniu, właściwym będzie jej weryfikacja i uzupełnienie ewentualnych brakujących elementów, tak by spełniała ona wszystkie wymogi.
4. Wartość transakcji – netto czy brutto?
Jako wartość transakcji przyjmować należy wartość netto, tj. bez uwzględniania podatku VAT. Ustawa zawiera zapisy dotyczące ustalania wartości transakcji dla poszczególnych rodzajów transakcji, np. w przypadku pożyczek i kredytów, poręczeń czy emisji obligacji. Limity transakcyjne zaprezentowane są w PLN.
Masz pytanie lub wątpliwości? Skontaktuj się z naszym ekspertem! Katarzyna Szepe, tel. +48 693 140 575, katarzyna.szepe@pl.gt.com
5. Zwolnienia z obowiązku dokumentacji cen transferowych
Regulacje dotyczące cen transferowych zawierają szereg wyłączeń z obowiązku dokumentowania transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi. Największe znaczenie dla podatników ma zniesienie obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych dla transakcji zawartych między podmiotami krajowymi, w przypadku jeżeli obie strony transakcji nie korzystają ze zwolnienia podmiotowego, zwolnienia z opodatkowania z tytułu działalności w Specjalnej Strefie Ekonomicznej oraz z ulgi na wsparcie nowych inwestycji, a także obie strony transakcji nie poniosły straty podatkowej.
Ponadto zwolnieniami objęte są także m.in. takie transakcje, których wartość w całości trwale nie stanowi przychodu albo kosztu uzyskania przychodu (z wyłączeniem transakcji finansowych, transakcji kapitałowych oraz transakcji dotyczących inwestycji, środków trwałych lub WNiP) oraz takie, w których cena została ustalona w trybie przetargu nieograniczonego. Od roku podatkowego rozpoczynającego się po 31.12.2021 r. zwolnione z obowiązku opracowania dokumentacji cen transferowych są również transakcje objęte uproszczonymi zasadami rozliczeń (ang. safe harbour) oraz transakcje dotyczące refaktur (przy spełnieniu ustawowych założeń).
Ponadto, dla roku podatkowego rozpoczynającego się po dniu 31.12.2020 r., lokalna dokumentacja cen transferowych może nie zawierać analizy porównawczej lub analizy zgodności w przypadku:
- transakcji kontrolowanych zawieranych przez podmioty powiązane będące mikroprzedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą,
- transakcji innych niż kontrolowane tj. tych, które są zawierane z podmiotami z tzw. rajów podatkowych, lub w których rzeczywisty właściciel a miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową.
6. Uproszczone zasady rozliczeń (ang. safe harbour)
W cenach transferowych występuje możliwość stosowania uproszczonych zasad rozliczeń, których zastosowanie skutkuje uznaniem ceny lub elementu ceny za rynkową. Zapewnia to ochronę przed zakwestionowaniem ceny przez organ podatkowy oraz przyznaje podatnikom prawo do zwolnienia z części obowiązków dokumentacyjnych w zakresie tej transakcji.
Safe harbour przewidziano dla dwóch rodzajów transakcji:
- usług o niskiej wartości dodanej,
- umów pożyczek.
Co do zasady, jeżeli wynagrodzenie w ramach w/w transakcji zostało określone zgodnie z wytycznymi określonymi przez ustawodawcę, podatnik może nie sporządzać analizy cen transferowych. Należy jednakże objąć wskazane transakcje dokumentacją cen transferowych.
Od roku podatkowego rozpoczynającego się po 31 grudnia 2021 r. transakcje, które spełniają warunki określone dla safe harbour, w całości są objęte zwolnieniem z obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych.
7. Forma elektroniczna dokumentacji cen transferowych
Przepisy obowiązujące do 2021 roku włącznie nie precyzowały, jaką formę powinna mieć dokumentacja cen transferowych. Podatnicy mogli ją przygotować zarówno w formie papierowej, jak również elektronicznej. Wyjątkiem były dane porównawcze w ramach analizy cen transferowych, co do których wymagana była forma elektroniczna, umożliwiająca edycję, grupowanie, sortowanie, przeprowadzanie weryfikacji obliczeń dotyczących danych. Od roku podatkowego rozpoczynającego się po 31.12.2021 r. ustawodawca doprecyzował, iż cała lokalna dokumentacja cen transferowych powinna zostać sporządzona w formie elektronicznej
8. Terminy na przygotowanie dokumentacji cen transferowych
Obecnie obowiązujące terminy dotyczące obowiązków związanych z cenami transferowymi są następujące:
- lokalna dokumentacja cen transferowych – do końca 10 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego,
- informacja TPR wraz z oświadczeniem – do końca 11 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego,
- dokumentacja grupowa – do końca 12 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.
Artykuł: Polityka cen transferowych – czym jest i dlaczego warto ją przygotować?
9. Oświadczenie ws. dokumentacji cen transferowych
Od roku rozpoczynającego się po 31.12.2021 r. oświadczenie podmiotu o tym, że lokalna dokumentacja cen transferowych została sporządzona zgodnie ze stanem rzeczywistym, a ceny transferowe objęte tą dokumentacją są ustalane na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane, stanowi część formularza TPR. Formularz z oświadczeniem powinien zostać złożony za pomocą środków komunikacji elektronicznej do końca 11 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.
Szersze informacje o składaniu oświadczenia zawarto w kolejnym punkcie dotyczącym informacji o cenach transferowych.
Dla lat podatkowych 2019 – 2021 oświadczenie składane było oddzielnie od formularza TPR, poprzez ePUAP.
10. Raportowanie – informacja o cenach transferowych TPR
W ramach obecnie obowiązujących przepisów do raportowania stosowany jest formularz informacji o cenach transferowych TPR.
Formularz składają podmioty, które są obowiązane do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych – w zakresie transakcji kontrolowanych objętych tym obowiązkiem, ale także podmioty realizujące transakcje kontrolowane tylko z podmiotami krajowymi, które są objęte zwolnieniem czy też transakcje objęte „safe harbour”. Formularz TPR jest bardzo szczegółowy, wymaga uwzględniania znacznej ilości danych liczbowych (w tym m.in. danych wynikających z przeprowadzonych analiz cen transferowych), a kontrolujących ma wspomóc w bardziej efektywnym typowaniu podatników do kontroli. Dla dokumentacji dotyczących lat podatkowych rozpoczynających się po 31.12.2021 r. formularz zawiera w sobie oświadczenie podmiotu, które dotychczas składane było jako odrębny dokument.
Od 2022 roku informacja o cenach transferowych podpisywana jest przez:
- osobę fizyczną (w przypadku podmiotu powiązanego będącego osobą fizyczną),
- osobę upoważnioną przez przedsiębiorcę zagranicznego do reprezentowania go w oddziale (w przypadku podmiotu powiązanego będącego przedsiębiorcą zagranicznym posiadającym oddział działający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,), bądź też
- kierownika jednostki, a w przypadku gdy jednostką kieruje organ wieloosobowy – przez wyznaczoną osobę wchodzącą w skład tego organu.
Nie jest dopuszczalne podpisanie tej informacji przez pełnomocnika, za wyjątkiem pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub biegłym rewidentem.
Należy mieć na uwadze, że wyznaczenie osoby wchodzącej w skład organu wieloosobowego do podpisywania informacji o cenach transferowych nie zwalnia pozostałych osób wchodzących w skład tego organu z odpowiedzialności za niezłożenie tej informacji.
Masz pytanie lub wątpliwości? Skontaktuj się z naszym ekspertem! Katarzyna Szepe, tel. +48 693 140 575, katarzyna.szepe@pl.gt.com
11. Korekty cen transferowych
W przepisach zawarto warunki, które muszą być spełnione by możliwe było dokonanie korekty cen transferowych, m.in. wprowadzono zasadę, że korekta stanowi odpowiednio zmianę wysokości uzyskanych przychodów lub poniesionych kosztów uzyskania przychodów, musi być ona ujęta w roku podatkowym, którego dotyczy, a podatnik musi posiadać oświadczenie podmiotu powiązanego, że podmiot ten dokonał korekty w tej samej wysokości co podatnik (przepisy w brzmieniu obowiązującym od 2022 roku doprecyzowują, że poza oświadczeniem dopuszczalny jest także dowód księgowy potwierdzający dokonanie korekty). Od 2022 roku usunięto również obowiązek informowania o dokonaniu korekty w rocznym zeznaniu podatkowym.
12. Metody ustalania cen transferowych
Katalog metod, z których organy kontroli skarbowej mogą korzystać przy kalkulacji ceny rynkowej można określić jako katalog otwarty – obecnie, obok dotychczas obowiązujących metod, przepisy przewidują również możliwość zastosowania szeroko pojętej „innej metody”, w tym takiej techniki wyceny, którą dla danej transakcji uznaje się za najbardziej odpowiednią dla weryfikacji cen transferowych. Organy podatkowe są zobowiązane do zastosowania metody przyjętej przez podmiot powiązany, chyba że zastosowanie innej metody jest bardziej odpowiednie w danych okolicznościach.
13. Sankcje związane z cenami transferowymi
W ramach obowiązków związanych z cenami transferowymi obowiązują sankcje wskazane w Ordynacji Podatkowej. Wraz z nowelizacją przepisów wprowadzono również definicję korzyści podatkowej oraz dodatkowe zobowiązanie podatkowe. Ponadto, podatników dotyczą również sankcje karno-skarbowe w zakresie dokumentacji lokalnej i grupowej oraz informacji o cenach transferowych (TPR) – zarówno w zakresie niesporządzenia/niezłożenia, sporządzenia niezgodnie ze stanem rzeczywistym, jak również wykonania tych czynności po terminie.
14. Recharakteryzacja oraz pominięcie transakcji
Przepisy pozwalają na recharakteryzację lub pominięcie transakcji. Jeśli organ podatkowy uzna, że w porównywalnych okolicznościach podmioty niepowiązane kierujące się racjonalnością ekonomiczną nie zawarłyby danej transakcji kontrolowanej lub zawarłyby inną transakcję, lub dokonałyby innej czynności, może dokonać jej recharakteryzacji (tj. zastąpienia transakcji kontrolowanej transakcją właściwą) lub pominięcia (braku uznania). Wówczas organ określa dochód (stratę) podatnika bez uwzględnienia transakcji kontrolowanej, a w przypadku gdy jest to uzasadnione, określa dochód (stratę) podatnika z transakcji właściwej względem transakcji kontrolowanej.
15. Nieodpłatne świadczenia w dokumentacji cen transferowych
Dokumentowanie nieodpłatnych świadczeń dotychczas było sprawą niejednoznaczną i wiązało się z nią wiele kontrowersji, a wyjaśnienia należało szukać w licznych interpretacjach i wyrokach. Jedna z ostatnich nowelizacji wprowadziła odpowiednie zapisy w części ustawy, która jest związana z cenami transferowymi.
Na potrzeby oświadczenia podmiotu, które jest częścią formularza TPR, w przypadku otrzymania nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, lub innych świadczeń w naturze stanowiących przychód, ceny transferowe uważa się za ustalone na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane, jeżeli przychód ten został dla celów podatkowych wykazany zgodnie z zasadą ceny rynkowej.
Ustawa doprecyzowuje zatem, iż podpisanie oświadczenia o rynkowości transakcji jest możliwe w przypadku, w którym dokonano rozpoznania przychodów podatkowych z tytułu nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie otrzymanego świadczenia w wysokości rynkowej.
Istotne jest zaznaczenie, że ww. przepis obowiązuje dla transakcji realizowanych od 1 stycznia 2022 r., w związku z czym może zostać zastosowany dopiero w przypadku oświadczeń składanych za rok podatkowy 2022. Przepisy w zakresie cen transferowych obowiązujące do końca 2021 r. nie przewidywały bowiem instrumentu, który skutecznie, od strony prawnej, pozwoliłby na złożenie oświadczenia w przypadku otrzymania nieodpłatnego świadczenia.
W ostatnich latach podatnicy nieustannie doświadczają kolejnych zmian w przepisach dotyczących cen transferowych – bywają to kwestie doprecyzowania zapisów, inne z kolei przesądzają o dodatkowych zwolnieniach czy obowiązkach. Kolejne nowelizacje przepisów przyniosły kilka dodatkowych zmian, w tym m.in. włączenie oświadczenia do formularza TPR, wydłużenie ustawowych terminów, dodatkowe wyłączenia z obowiązków sporządzenia dokumentacji i analizy cen transferowych, oraz ułatwienia dotyczące formalnych wymogów związanych z dokonaniem korekty cen transferowych.
Biorąc pod uwagę szerokie wymogi związane ze składaniem w terminie formularza i oświadczenia, częste zmiany przepisów, a także potencjalne sankcje, obowiązki związane z cenami transferowymi powinny być przedmiotem regularnego monitorowania, a terminy związane z raportowaniem do organów skarbowych na stałe powinny wejść do kalendarzy osób odpowiedzialnych za kwestie finansowe w podmiotach. Niezmiennym pozostaje bowiem fakt istotności cen transferowych oraz nacisk na zastosowanie ceny rynkowej w realizowanych transakcjach.
Podsumowanie:
- Kluczowe są analizy cen transferowych, które dla dużej grupy podatników są obowiązkowym elementem dokumentacji.
- Jednym z bardziej newralgicznych obszarów jest formularz TPR (dla osób prawnych: TPR-C, dla osób fizycznych: TPR-P), który cechuje wysoki stopień złożoności, a jego wypełnienie bywa nierzadko dość skomplikowane.
- Od roku podatkowego rozpoczętego po 31 grudnia 2021 roku, formularz ten zawiera w sobie oświadczenie o cenach transferowych, w którym należy nie tylko potwierdzić że dokumentacja cen transferowych została opracowana zgodnie ze stanem rzeczywistym, ale także potwierdzić rynkowość zawieranych transakcji. W przypadku wystąpienia obowiązku sporządzenia analiz cen transferowych, ich wyniki uwzględniane są w składanym formularzu.
- Kwestie terminów dotyczących przygotowania dokumentacji i związanego z nim raportowania powinny być przedmiotem regularnego monitorowania, z uwagi na liczne zmiany w przepisach.
Zapraszamy do zapoznawania się z naszymi artykułami, w których w sposób bardziej szczegółowy zostały rozwinięte powyższe tematy.
Więcej o cenach transferowych:
- Dokumentacja cen transferowych za 2023 r. – podsumowanie obowiązków
- Formularz TPR za 2023 r.
- Analiza cen transferowych – skutki i wyzwania dla podatników
- Analiza zgodności – narzędzie obrony rynkowości warunków transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi
- Benchmark w cenach transferowych – 5 kluczowych kwestii
- Oświadczenie cen transferowych za 2023 – terminy, zmiany
- Raje podatkowe a ceny transferowe
