Po przekroczeniu ustawowych progów dokumentacyjnych, podmioty realizujące transakcje rajowe są zobligowane do wypełnienia obowiązków z zakresu cen transferowych.
Co to są raje podatkowe?
Raje podatkowe kojarzą się głównie z egzotycznymi wyspami i bardzo łagodnym systemem podatkowym, zachęcającym do osiągania korzyści fiskalnych. Przyciągają minimalnymi stawkami podatków, a także oferują szeroki wachlarz ulg. Poza krajami powszechnie utożsamianymi z wakacyjnym klimatem, takimi jak Seszele, Malediwy, czy Mauritius, określenie to dotyczy również między innymi Hongkongu, który jest często wybieranym partnerem biznesowym przez polskich przedsiębiorców, czy też europejskiego Księstwa Monako.
Oficjalnie, raje podatkowe nazywane są krajami stosującymi szkodliwą konkurencję podatkową. Pełna lista tych krajów i terytoriów znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 marca 2019 roku w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową. Przepisy unijne nakładają na kraje członkowskie obowiązek dążenia do wyeliminowania zjawiska unikania płacenia podatków.
Ważny fragment
Jednym z narzędzi wykorzystywanym przez Ministerstwo Finansów do monitorowania potencjalnie niekorzystnego wpływu transakcji rajowych na polski system podatkowy są ceny transferowe.
Progi dokumentacyjne dla transakcji rajowych
Obowiązki w zakresie cen transferowych z tytułu dokonywania transakcji rajowych dotyczą zarówno podmiotów powiązanych, jak również podatników realizujących transakcje z całkowicie niezależnymi kontrahentami.
Progi dokumentacyjne dla transakcji zawieranych z podmiotami z rajów podatkowych są następujące:
- 2.500.000 PLN – w przypadku transakcji finansowych,
- 500.000 PLN – w przypadku pozostałych transakcji.
Ważny fragment
Po przekroczeniu wskazanych powyżej kwot w ciągu roku, podatnicy zobligowani są do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych, uzasadnienia gospodarczego transakcji oraz złożenia formularza TPR wraz z oświadczeniem.
Obowiązki w zakresie cen transferowych
Po pierwsze – dokumentacja
Lokalna dokumentacja cen transferowych dla transakcji zawieranych z podmiotami mającymi siedzibę w krajach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową powinna zawierać analogiczne elementy, jak w przypadku klasycznych transakcji wewnątrzgrupowych. Wyjątek w tym zakresie stanowi analiza cen transferowych, w miejsce której należy przygotować uzasadnienie gospodarcze transakcji rajowej.
Podstawowe elementy lokalnej dokumentacji cen transferowych dla transakcji rajowych są następujące:
- opis podmiotu powiązanego,
- opis transakcji, w tym funkcji aktywów i ryzyk,
- uzasadnienie gospodarcze transakcji,
- informacje finansowe.
Po drugie – uzasadnienie gospodarcze transakcji
Uzasadnienie gospodarcze transakcji ma za zadanie zastąpić standardowy benchmark. Zgodnie z Rozporządzeniami z dnia 21 grudnia 2018 roku w sprawie dokumentacji cen transferowych w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych i fizycznych, opis powinien zawierać okoliczności, z których wynika obowiązek sporządzenia dokumentacji cen transferowych, jak również przedstawiać spodziewane korzyści podatkowe i ekonomiczne.
Dokonywanie transakcji rajowych może prowadzić do osiągania korzyści podatkowych m.in. w postaci:
- niepowstania, odsunięcia w czasie lub obniżenia zobowiązania podatkowego,
- powstania lub zawyżenia straty podatkowej,
- powstania nadpłaty lub prawa do zwrotu podatku,
- zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku.
Katalog możliwych do osiągnięcia korzyści ekonomicznych obejmuje z kolei m.in.:
- wzrost rentowności prowadzonej działalności gospodarczej,
- wzrost produktywności pracy,
- zwiększenie przewagi konkurencyjnej,
- wzrost udziału w rynku,
- wzmocnienie rozpoznawalności jednostki, marki lub oferowanych produktów,
- rozwój cech funkcjonalnych.
Sporządzenie dokumentacji cen transferowych i uzasadnienia gospodarczego dla transakcji rajowej może się okazać sporym wyzwaniem, biorąc pod uwagę fakt, iż kontrahenci z tych krajów niechętnie udostępniają informacje na temat prowadzonej działalności gospodarczej do wiadomości publicznej.
Po trzecie – formularz TPR wraz z oświadczeniem
Transakcje realizowane z podmiotami z rajów podatkowych muszą zostać obowiązkowo zaraportowane w TPR. Formularz pozwala organom kontrolującym na uzyskanie bezpośredniej wiedzy na temat przedmiotu i wartości transakcji, jak również kraju siedziby kontrahenta.
Szczegółowe informacje na temat raportowania transakcji w formularzu TPR znajdują się w artykule: Formularz TPR za 2023 r.
Niezwykle istotne jest, aby transakcje z podmiotami niepowiązanymi z rajów podatkowych były zawierane na warunkach rynkowych. Mogłoby się wydawać, że sam fakt dokonywania transakcji z niezależnymi kontrahentami jest wystarczającą przesłanką do zachowania zasady arm’s lengh principle, jednakże nie w tym przypadku. Należy mieć na uwadze, iż raje podatkowe słyną z liberalnego podejścia do przepisów prawa podatkowego, a tym samym mogą stanowić pułapkę dla polskich przedsiębiorców.
Podatnicy powinni więc kontrolować rynkowość transakcji rajowych już od samego początku, ponieważ po przekroczeniu wspominanych progów są zobligowani również do złożenia oświadczenia o stosowaniu cen rynkowych i sporządzeniu dokumentacji.
Oświadczenie jest integralną częścią formularza TPR. Jego złożenie jest potwierdzeniem, że dokumentacja została sporządzona zgodnie ze stanem rzeczywistym, a ceny ustalone na warunkach, które uzgodniłyby między sobą podmioty niepowiązane, niemające siedziby w rajach podatkowych.
Niedopełnienie obowiązków wynikających z przepisów o cenach transferowych wiąże się z odpowiedzialnością karną skarbową wobec sprawcy oraz może skutkować nałożeniem sankcji podatkowych na podmiot dokonujący transakcji rajowych.
Terminy na opracowanie dokumentacji i złożenie TPR
Lokalna dokumentacja cen transferowych wraz z uzasadnieniem gospodarczym transakcji powinna zostać sporządzona do końca 10 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, a TPR złożony do właściwego dla podatnika urzędu skarbowego do końca 11 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.
Sankcje za niedopełnienie obowiązków związanych z dokumentowaniem transakcji rajowych
Ważny fragment
Za niedopełnienie obowiązków w zakresie cen transferowych, w tym z tytułu realizowania transakcji rajowych, przewidziane są sankcje na gruncie Ordynacji Podatkowej oraz Kodeksu karnego skarbowego.
Sankcje podatkowe są związane z nałożeniem na jednostkę dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 10% sumy zawyżonej straty podatkowej lub zaniżonego dochodu podatkowego. Wymagane jest również uregulowanie uszczuplonego podatku wraz z odsetkami za zwłokę w zapłacie. Podstawowa stawka sankcyjna może ulec zwiększeniu do wysokości:
- 20% – jeżeli podstawa do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego przekracza 15 mln PLN lub podatnik nie przedłożył dokumentacji cen transferowych na wezwanie organu kontrolującego,
- 30% – jeżeli podstawa do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego przekracza 15 mln PLN oraz podatnik nie przedłożył dokumentacji cen transferowych na wezwanie organu kontrolującego.
Dodatkowo, na sprawcę może zostać nałożona grzywna w wysokości maksymalnie do:
- 240 stawek dziennych w przypadku sporządzenia dokumentacji lub złożenia TPR po terminie,
- 720 stawek dziennych w przypadku niesporządzenia dokumentacji i niezłożenia TPR lub sporządzenia dokumentacji i złożenia TPR niezgodnie ze stanem rzeczywistym.
Należy mieć na uwadze, iż grzywna wynikająca z Kodeksu karnego skarbowego może być nałożona nie tylko na członków zarządu jednostki, ale również na osoby zajmujące się jej sprawami finansowymi, na przykład głównego księgowego.
Biorąc pod uwagę powyższe, podatnicy realizujący transakcje z kontrahentami z rajów podatkowych powinni zachować szczególną ostrożność. Nieodpowiedzialne podejście do tego typu współpracy może przynieść negatywne konsekwencje, zarówno dla samego podmiotu, jak i osób nim zarządzających. Kluczowe jest zatem monitorowanie rynkowości transakcji, jak również skrupulatne wypełnienie wszystkich obowiązków wynikających z przepisów o cenach transferowych.
Realizowanie transakcji rajowych obliguje nawet całkowicie niezależne podmioty do zainteresowania tematyką cen transferowych. Bez względu na fakt występowania powiązań, po przekroczeniu ustawowych progów dokumentacyjnych, podmioty dokonujące transakcji z kontrahentami z krajów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową są zobowiązane do sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych wraz z uzasadnieniem gospodarczym transakcji oraz złożenia formularza TPR wraz z oświadczeniem. Niedopełnienie obowiązków może skutkować nałożeniem wysokich sankcji, zarówno bezpośrednio na podmiot, jak również osoby nim zarządzające.
AUTORKA: Sabina Mikus, Ceny Transferowe
Więcej o cenach transferowych:
- Dokumentacja cen transferowych za 2023 r. – podsumowanie obowiązków
- Formularz TPR za 2023 r.
- Analiza cen transferowych – skutki i wyzwania dla podatników
- Analiza zgodności – narzędzie obrony rynkowości warunków transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi
- Benchmark w cenach transferowych – 5 kluczowych kwestii
- Oświadczenie cen transferowych za 2023 – terminy, zmiany
- Raje podatkowe a ceny transferowe
