Fundacja rodzinna jako przedsiębiorca w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
Zgodnie z ustawą z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej (dalej: „ustawa o fundacji rodzinnej”) fundacje rodzinne mogą w ograniczonym zakresie wykonywać działalność gospodarczą. Wystarcza to do uznania, że fundacje rodzinne mogą spełniać definicję przedsiębiorcy sformułowaną w art. 4 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (dalej: „ustawa – Prawo przedsiębiorców”), o ile rzeczywiście wykonują działalność gospodarczą.
Z kolei na gruncie ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: ustawa o OKiK), za przedsiębiorcę uznaje się nie tylko przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców, ale m.in. również osobę prawną (np. fundację rodzinną) organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą.
Oznacza to, że fundacja rodzinna będzie mogła zostać uznana za przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy o OKiK, gdy wykonuje działalność gospodarczą albo organizuje lub świadczy usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą.
Fundacja rodzinna jako aktywny lub pasywny uczestnik koncentracji
W swoich decyzjach Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów rozróżnia aktywnych uczestników koncentracji od pasywnych uczestników koncentracji. Aktywnymi uczestnikami są więc ci przedsiębiorcy, którzy przejmują kontrolę nad innym przedsiębiorcą. Zgodnie z ustawą o OKiK, za przejęcie kontroli uznaje się wszelkie formy bezpośredniego lub pośredniego uzyskania przez przedsiębiorcę uprawnień, które osobno albo łącznie, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiają wywieranie decydującego wpływu na innego przedsiębiorcę lub przedsiębiorców.
Z drugiej strony, pasywnym uczestnikiem koncentracji jest ten przedsiębiorca, nad którym przejmowana jest kontrola w wyniku określonej transakcji.
Wyłącznie aktywni uczestnicy koncentracji są stronami postępowania antymonopolowego w sprawach koncentracji i w określonych w ustawie o OKiK przypadkach może na nich spoczywać obowiązek zgłoszenia zamiaru koncentracji.
Ważny fragment
Nie ulega wątpliwości, że fundacja rodzinna może być, po spełnieniu warunków określonych w ustawie o OKiK, uznana za przedsiębiorcę przejmującego kontrolę nad innym przedsiębiorcą, co oznacza, że może na niej spoczywać obowiązek zgłoszenia zamiaru koncentracji do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Można sobie również wyobrazić sytuację, w której przejęcie kontroli nad fundacją rodzinną (w takiej sytuacji: pasywnym uczestnikiem koncentracji) spowoduje powstanie obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji po stronie innego aktywnego uczestnika transakcji.
Kontrola koncentracji z udziałem fundacji rodzinnej
Trzeba pamiętać, że zgodnie z polskim prawem konkurencji, zamiar koncentracji podlega zgłoszeniu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jeżeli łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 000 000 000 euro lub łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 000 000 euro.
Od tej reguły ustawa o OKiK przewiduje szereg wyłączeń. Kluczowym wyłączeniem z perspektywy relokacji aktywów w ramach jednej grupy kapitałowej jest brak obowiązku zgłoszenia zamiaru koncentracji przez przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej. Jeśli więc w ramach transakcji dochodzi do nabycia udziałów lub akcji spółek przedsiębiorców, którzy kontrolują te spółki oraz kontrolują fundację rodzinną, to takie transakcje można uznać za wyłączone z obowiązkowej kontroli koncentracji.
Przy badaniu istnienia obowiązku zgłoszenia należy również uwzględnić te reguły ustawy o OKiK, które przy obliczaniu obrotów, o których była mowa wcześniej nakazują uwzględniać obrót zarówno przedsiębiorców bezpośrednio uczestniczących w koncentracji, jak i pozostałych przedsiębiorców należących do grup kapitałowych.
Jak możemy pomóc
Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton oferuje wsparcie w zakresie sukcesji biznesu, założenia fundacji rodzinnej, strukturyzacji podatkowej wniesienia aktywów do fundacji rodzinnej oraz planowania spadkowego.
Fundacja rodzinna w wielu przypadkach może okazać się rozwiązaniem, które zarówno sukcesorom, jak i nestorom da poczucie bezpieczeństwa, a także uporządkowanej i przyjaznej kolejnym pokoleniom sukcesji na lata.
Fundacje rodzinne pozwalają na uporządkowanie struktury grupy kapitałowej należącej do fundatorów. Pełniąc funkcję podmiotów holdingowych mogą one być również podmiotem przejmującym kontrolę również nad przedsiębiorcami, którzy nie wchodzili do tej pory w skład grupy kapitałowej fundatorów. W takich sytuacjach konieczne jest przeprowadzenie analizy prawnej transakcji z perspektywy prawa konkurencji, w szczególności ustalenie, czy zachodzi obowiązek kontroli koncentracji przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
AUTOR: Wojciech Rzepiński, Senior Associate, Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton
Czytaj więcej o fundacji rodzinnej:
- Fundacja rodzinna i jej organy
- Rola fundatora w fundacji rodzinnej
- Fundacja rodzinna w strukturze holdingowej
- Majątek fundacji rodzinnej
- Zmiany w instytucji zachowku już w 2023 r.
- Kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej?
- Zasady odpowiedzialności członków zarządu fundacji rodzinnej
- Fundacja rodzinna – skutki podatkowe
- Jak zarejestrować fundację rodzinną?
