Nowa forma prawna, jaką jest prosta spółka akcyjna (dalej: PSA), w zamierzeniu twórców dedykowana jest przedsięwzięciom z zakresu nowych technologii. Należy jednak pamiętać, że prowadzenie działalności gospodarczej w każdej formie wiąże się z szeregiem ryzyk. Niekiedy konieczne staje się rozwiązanie spółki. Przedmiotem niniejszego artykułu będzie analiza kluczowych aspektów podatkowych likwidacji PSA.
Podsumowanie:
- KSH przewiduje dwie formy likwidacji PSA – klasyczną (podobną do likwidacji S.A.) oraz uproszczoną, w wyniku której cały majątek spółki przejmuje akcjonariusz przejmujący.
- Konsekwencje prawnopodatkowe po stronie PSA oraz akcjonariuszy będą się różnić w zależności od rodzaju otrzymywanych składników majątkowych likwidowanej spółki.
- Ustawodawca nie wprowadził nowych regulacji prawnopodatkowych odnoszących się do szczególnego trybu likwidacji PSA, jakim jest likwidacja uproszczona, co wzbudza wątpliwości na gruncie interpretacji przepisów podatkowych.
Rozwiązanie PSA – dwa możliwe warianty
Jednym z atutów PSA jest możliwość wyboru dwóch różnych wariantów jej likwidacji. Istnieje możliwość zakończenia działalności przez spółkę na podstawie przepisów regulujących likwidację spółki akcyjnej (zwykła likwidacja), natomiast równolegle ustawodawca przewidział nową instytucję – możliwość przejęcia całego majątku likwidowanej spółki przez jednego z akcjonariuszy (dalej: uproszczona likwidacja). Stosownie do treści art. 300112 KSH, cały majątek spółki może zostać przejęty przez oznaczonego akcjonariusza, z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy, jeżeli przewiduje tak uchwała walnego zgromadzenia, podjęta większością trzech czwartych głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę ogólnej liczby akcji, a sąd rejestrowy zezwoli na przejęcie.
Jednakże bez względu na tryb likwidacji PSA, ustawodawca nie wprowadza w tym względzie żadnego rozróżnienia od strony podatkowej, bowiem te same przepisy podatkowe będą miały zastosowanie zarówno do „klasycznej likwidacji”, jak i do likwidacji uproszczonej.
Zwykła likwidacja PSA
Gdy akcjonariusze otrzymują w wyniku likwidacji jedynie środki pieniężne znajdujące się w majątku PSA, po stronie PSA nie powstają z tego tytułu obowiązki podatkowe, zarówno na gruncie PIT/CIT, jak i VAT. PSA wypłacając środki do akcjonariusza działa jedynie w charakterze płatnika podatku. Natomiast po stronie akcjonariuszy powstanie z tego tytułu przychód w wysokości otrzymanych środków pieniężnych. Koszt podatkowy stanowią wówczas historyczne wydatki na objęcie lub nabycie akcji przez akcjonariusza.
Z kolei przekazanie w ramach likwidacji PSA innych składników majątku niż środki pieniężne wymaga weryfikacji skutków podatkowych na gruncie VAT i CIT po stronie PSA. Z perspektywy VAT, przekazanie majątku likwidacyjnego, a więc przeniesienie własności majątku na akcjonariuszy zasadniczo będzie stanowić dostawę towarów lub świadczenie usług. Ponadto przekazywanie majątku spółki w formie niepieniężnej akcjonariuszom powoduje powstanie po stronie PSA przychodu z tego tytułu – zgodnie z art. 14a Ustawy CIT, w wysokości wartości uregulowanego zobowiązania (de facto w wysokości wartości rynkowej przekazywanych składników majątku), który to przychód będzie mógł zostać pomniejszony o koszty uzyskania przychodu ustalone na zasadach ogólnych .
Nasz ekspert Natalia Kamińska-Kubiak jest do Twojej dyspozycji.
Natomiast przekazanie majątku spółki w formie niepieniężnej implikuje po stronie akcjonariuszy analogiczne konsekwencje podatkowe, jak zostały omówione powyżej.
Co istotne, wypłata majątku likwidacyjnego na rzecz akcjonariuszy będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych (S.A., sp. z o.o., S.K.A., sp. k.) będzie opodatkowana na zasadach ogólnych, gdyż tego typu zdarzenie nie jest już (od początku 2018 r.) objęte tzw. zwolnieniem dywidendowym. Wynika to bezpośrednio z brzmienia art. 22 ust. 4 Ustawy CIT, który nie wylicza zysków z majątku otrzymanego w związku z likwidacją osoby prawnej w katalogu przychodów objętych zwolnieniem.
Uproszczona likwidacja PSA
Swoistym novum na gruncie PSA jest możliwość przeprowadzenia likwidacji spółki w formie uproszczonej. Zgodnie bowiem z przepisami KSH cały majątek likwidowanej PSA może zostać przejęty przez oznaczonego akcjonariusza (akcjonariusza przejmującego), z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy.
Należy wskazać, iż w zakresie likwidacji PSA znowelizowane przepisy nie zawierają szczegółowych regulacji, tym samym zasadnym będzie stosowanie przez analogię przepisów odnoszących się do skutków podatkowych standardowej likwidacji
W przypadku, gdy spółka wypłaca na rzecz akcjonariusza jedynie środki pieniężne, taka czynność powinna zatem pozostać neutralna podatkowo dla PSA, zarówno na gruncie Ustawy CIT, jak i Ustawy VAT. Natomiast akcjonariusz przejmujący uzyska przychód w postaci otrzymanych środków, a jako koszt będzie mógł zaliczyć swoje wydatki na objęcie/nabycie akcji. Przepisy podatkowe nie przewidują, jak w takiej sytuacji należy ustalić wartość rynkową świadczenia otrzymanego przez akcjonariusza przejmującego, ani nie dają mu możliwości odliczenia od przychodu kwot przyszłych spłat zobowiązań PSA, które przejął.
Z kolei, w przypadku przekazania przez PSA własności majątku niepieniężnego akcjonariuszowi przejmującemu z perspektywy PSA, analogicznie jak przy standardowej likwidacji, taka czynność zasadniczo będzie stanowić dostawę towarów lub świadczenie usług na gruncie VAT. Jednocześnie, PSA powinna rozpoznać przychód podatkowy w wysokości wartości uregulowanego zobowiązania (de facto wartości rynkowej przekazanych składników majątku) zgodnie z art. 14a Ustawy CIT – koszty w takiej sytuacji powinny być wyliczone wg zasad ogólnych.
Skutki podatkowe po stronie akcjonariusza będą analogiczne do wskazanych powyżej.
Analogicznie do klasycznej likwidacji osoby prawnej, wypłata majątku likwidacyjnego nie będzie objęta tzw. zwolnieniem dywidendowym.
W przypadku przekazania akcjonariuszowi przejmującemu całego majątku PSA, można wejść w rozważania, czy majątek ten umożliwia dalsze samodzielne prowadzenie działalności gospodarczej przez akcjonariusza przejmującego, a zatem czy może zostać zakwalifikowany jako przedsiębiorstwo, bądź jego zorganizowaną część. Jeśli tak, wówczas przekazanie majątku PSA korzystałoby z wyłączenia od opodatkowania podatkiem VAT. Na gruncie podatku dochodowego skutki podatkowe takiego wydania byłyby analogiczne do wskazanych powyżej.
W przypadku uproszczonej likwidacji akcjonariusz, który nie przejmuje majątku likwidowanej PSA, może otrzymać ze strony akcjonariusza przejmującego zaspokojenie, o ile taki obowiązek wynika z treści uchwały walnego zgromadzenia. W odróżnieniu więc od zwykłej likwidacji, akcjonariusz nieprzejmujący zostaje zaspokojony nie przez spółkę lecz przez akcjonariusza. I tym razem Ustawa CIT nie przewiduje żadnych szczególnych rozwiązań w tym zakresie, tym samym należy przyjmować, iż powinny w tym względzie mieć zastosowanie przepisy dotyczące skutków podatkowych likwidacji bądź zasady ogólne, zatem kwota otrzymanej spłaty przez akcjonariusza nieprzejmującego od akcjonariusza przejmującego będzie stanowiła przychód podatkowy, natomiast wydatki akcjonariusza nieprzejmującego na nabycie/objęcie akcji PSA powinny stanowić koszt uzyskania przychodu. Pewne wątpliwości budzi kwestia rozliczenia podatku i to czy akcjonariusz przejmujący nie powinien tutaj działać, analogicznie jak spółka, jako płatnik podatku – w tym zakresie również przepisy nie przedstawiają szczegółowych regulacji.
Natomiast u akcjonariusza nieotrzymującego żadnych świadczeń ze strony akcjonariusza przejmującego, zasadniczo nie powinien powstać żaden przychód, nawet w sytuacji gdy pasywa PSA przejęte przez akcjonariusza przejmującego przewyższają aktywa PSA.
Podsumowanie
Przeprowadzenie likwidacji PSA w trybie klasycznej likwidacji, nie powinno rodzić wątpliwości podatkowych, gdyż zastosowanie znajdą regulacje stosowane obecnie przez podatników zakresie chociażby likwidacji spółki z o.o. lub S.A.
Ze względu na brak szczegółowych regulacji w zakresie likwidacji uproszczonej PSA, należy zakładać, iż podatnicy powinni być zobligowani do stosowania reguł opodatkowania klasycznej likwidacji uwzględniając specyfikę tej formy likwidacji. Z tego względu na etapie likwidacji PSA w trybie uproszczonym mogą pojawić się wątpliwości w zakresie odpowiedniego stosowania tych przepisów.
WSPÓŁAUTOR: Jakub Babańczyk, Asystent Zespół Podatkowego Doradztwa Transakcyjnego
Prosta spółka akcyjna – nowy cykl artykułów
- Prosta(?) spółka akcyjna – nowy cykl artykułów Grant Thornton!
- Nabycie akcji prostej spółki akcyjnej nie takie proste
- Odpowiedzialność akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej (PSA)
- Prosta spółka akcyjna a spółka z o.o. – podobieństwa i różnice
- Efektywne opodatkowanie PSA i jej akcjonariuszy
- Reprezentacja prostej spółki akcyjnej – zarząd czy rada dyrektorów?
- Kupujesz albo sprzedajesz akcje prostej spółki akcyjnej? Uważaj na moment przeniesienia praw
- Założenie prostej spółki akcyjnej – jak to zrobić?
- Uproszczona likwidacja Prostej Spółki Akcyjnej
- Skutki podatkowe finansowania PSA
- Jak wypłacić dywidendę w Prostej spółce akcyjnej?
- Akcje założycielskie, czyli jak nie dać się rozwodnić w PSA
- Rejestr akcjonariuszy w prostej spółce akcyjnej
- Skutki podatkowe likwidacji PSA
- Prosta spółka akcyjna a spółka akcyjna – podobieństwa i różnice
- Zmiana umowy prostej spółki akcyjnej w praktyce
