Innowacja to każda zmiana, która coś ulepsza, daje nową jakość lub pozwala stworzyć nowy produkt lub usługę. Może to być zmiana radykalna, dająca zupełnie nowy produkt, ale również cząstkowa, prowadzona do udoskonalenia produktu lub procesu. W kwalifikowaniu podejmowanych czynności do działalności badawczo-rozwojowej pomagają orzecznictwo sądów oraz interpretacje indywidualne organów podatkowych.
Trzeci wpis z cyklu artykułów „12 Przykazań ulgi B+R” dotyczy działalności badawczo-rozwojowej w oparciu o orzecznictwo sądów administracyjnych oraz interpretacje indywidualne wydawane przez organy podatkowe. W naszym cyklu przedstawiamy najistotniejsze kwestie związane z ulgą B+R. Każdy z artykułów dotyczy odrębnego zagadnienia, natomiast całokształt artykułów stanowi kompendium wiedzy na temat ulgi na działalność badawczo-rozwojową.
Istotnym aspektem pozwalającym na korzystanie z preferencji jaką stanowi ulga B+R, jest właściwa identyfikacja działalności oraz dokumentacja działań przeprowadzanych przez podatnika. Ustawowe definicje jednak są na tyle nieostre, że nie dają jasnej odpowiedzi na pytanie co jest działalnością badawczo-rozwojową objętą ulgą, a co nią nie jest. Orzecznictwo sądów administracyjnych oraz interpretacje indywidualne organów podatkowych pozwalają rozwiać takie wątpliwości.
Co jest działalnością badawczo-rozwojową?
Ważnym czynnikiem wpływającym na kwalifikację działań podejmowanych przez przedsiębiorców, jako działalności badawczo-rozwojowej jest ich innowacyjność. To pojęcie nie zostało bezpośrednio zdefiniowane w przepisach prawa podatkowego, dlatego można je interpretować jako działania obejmujące prawie wszystkie czynności polegające na rozwoju, które nie są rutynowe bądź okresowe (przez brak legalnej definicji sądy i organy podatkowe posługują się definicjami słownikowymi).
Stąd też nie ma konieczności prowadzenia działalności w sterylnych warunkach oraz posiadania laboratorium, aby być uprawnionym do skorzystania z ulgi B+R.
W jednej z interpretacji indywidualnych organ podatkowy uznał, że innowacja „to każda zmiana, która coś ulepsza, daje nową jakość lub pozwala stworzyć nowy produkt, usługę bądź nową jakość.”
Jednak co istotne, dla uznania, że mamy do czynienia z działalnością rozwojową, wystarczające jest wprowadzenie zmian/ulepszenia w istniejącym już w przedsiębiorstwie produkcie/usłudze. Tym samym, bezwzględnym warunkiem nie jest wprowadzenie zupełnie nowego produktu/usługi do portfolio przedsiębiorstwa. Takie stanowisko zostało przedstawione w jednej z interpretacji indywidualnych, w której organ podatkowy wskazał, że za działalność badawczo-rozwojową można uznać „działalność spółki polegającą na stałej pracy nad wprowadzaniem do systemu badania sygnałów EKG dodatkowych funkcjonalności, tj. zmian (ulepszeń) produktu, podnoszących jego funkcjonalność („zmiany funkcjonalne”) na tle rozwiązań podmiotów konkurencyjnych operujących na tym samym rynku.”
W innej z interpretacji możemy przeczytać dodatkowo, że na działalność badawczo-rozwojową ma wpływ zarówno „zmiana radykalna, dająca zupełnie nowy produkt, ale również cząstkowa, prowadzona do udoskonalenia produktu.”
Co nie jest działalnością badawczo-rozwojową?
W przypadku działalności badawczo-rozwojowej sama innowacyjność prowadzonych działań nie jest wystarczającą przesłanką do skorzystania z ulgi B+R. Niezbędne jest również, aby przedsiębiorca podejmował badania naukowe lub prace rozwojowe. W jednym z wyroków, NSA uznał, że „wdrożenie przez Skarżącą dostępnych oprogramowań informatycznych w przedsiębiorstwie, by zrealizować projekt Workflow, czy RFID, nie spełnia definicji działalności badawczo-rozwojowej. Wdrożenie oznacza właśnie przystosowanie istniejącego już oprogramowania do warunków, które są indywidualne dla podmiotu chcącego to oprogramowanie wykorzystać w działalności.”
Za działalność badawczo-rozwojową uznaje się również czynności polegające na wprowadzaniu zmian do istniejących już produktów w nawiązaniu do zlecenia klienta. Zostało to potwierdzone w jednej z interpretacji indywidualnych, w której organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko Wnioskodawcy, że realizowane na zlecenia klientów projekty spełniają definicje działalności badawczo-rozwojowej; „(…) Są to innowacyjne rozwiązania, których powstanie proponują, tworzą oraz testują pracownicy Działu Rozwoju Produktów oraz innych jednostek organizacyjnych Spółki na podstawie przeglądu otoczenia rynkowego i zidentyfikowanych potrzeb konsumentów oraz przedstawionych wymagań Klientów co do poszczególnych projektów.”
Ważny fragment
Innymi słowy, samo „wdrożenie” rozwiązań innowacyjnych nie jest wystarczające dla uznania, że mamy do czynienia z działalnością badawczo-rozwojową.
Charakter twórczy działalności
Ustawy podatkowe nie definiują znaczenia słowa „twórczy”, co sprawia, że organy podatkowe i sądy administracyjne odwołują się do jego językowa znaczenia. Sądy definiują znaczenia słowa „twórczy” poprzez wskazanie, że „działalność badawczo-rozwojowa to taka aktywność, która nastawiona jest na tworzenie nowych i oryginalnych rozwiązań, często o charakterze unikatowym, niepowtarzalnym, specyficznym, które nie mają odtwórczego charakteru.”
W podobny sposób działalność „twórcza” definiowana jest przez organy podatkowe. Z jednej z interpretacji indywidualnych wynika, że podejmowane działania mają charakter twórczy, jeżeli ich „rezultaty mają indywidualny i oryginalny charakter nakierowany na wynalezienie, opracowanie nowych rozwiązań dla procesów biznesowych w różnych dziedzinach działalności klientów”.
Podsumowując, działalność ma charakter twórczy, wtedy kiedy wyróżnia się tym, że ma na celu stworzenie nowego produktu, bądź zmodyfikowanie już istniejącego, czy też wytworzenie nowego stanu rzeczy w postaci wiedzy lub technologii.
Działalność podejmowana w sposób systematyczny
Działalność polegająca na badaniach naukowych lub pracach rozwojowych, która ma charakter twórczy, powinna być także prowadzona w sposób regularny, trwać przez pewien czas i nie być czynnością podejmowana jednorazowo.
Takie podejście zostało zaprezentowane w jednej z interpretacji indywidualnych, w której wskazano, że „systematyczność odnieść należy także do pewnego zorganizowania procesu prac badawczo-rozwojowych, uniknięcie jego losowego i przypadkowego charakteru.”
Tę przesłankę zatem można rozumieć a contrario, jako brak możliwości objęcia zwolnieniem podejmowanych przez podatnika działań w sposób incydentalny, tj. wdrożenia programów, które nie zostały stworzone przez podatnika, na co wskazał WSA we Wrocławiu w jednym ze swoich wyroków. Sąd uznał w nim, że „wdrożenie oprogramowania (oprogramowanie zakupione od dostawy zewnętrznego) nie spełnia cechy systematyczności. Proces wdrażania oprogramowania, choć trwa w czasie i podlega ustalonym fazom, ma jednak charakter incydentalny – skoro zmierza do automatyzacji obiegu faktur kosztowych w przedsiębiorstwie Skarżącej oraz usprawnienia inwentaryzacji towarów.”
Działalność nakierowana na zwiększenie zasobów wiedzy
To kryterium niejako zawiera się w dwóch powyższych i można odnieść wrażenie, że stanowi element „pomocniczy” w definiowaniu działalności badawczo-rozwojowej w ujęciu prawno-podatkowym. Związane jest ono zaś ze zwiększaniem zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych rozwiązań (w postaci nowego lub ulepszonego produktu).
Powyższe znalazło uzasadnienie w jednej z interpretacji indywidualnych, w której organ podatkowy stwierdził, że za działalność badawczo-rozwojową należy uznać „badania, mające na celu pozyskanie nowej wiedzy w zakresie źródła skażenia mikrobiologicznego paliw przechowywanych w zbiornikach na terminalach paliw oraz skali występowania tego zjawiska, których wnioski i kryteria opracowane na ich podstawie pozwolą na ich bezpośrednie zastosowanie przez klientów w skali przemysłowej”
Podsumowując, zdefiniowanie pojęcia działalności badawczo-rozwojowej z ustaw CIT i PIT na potrzeby stosowania prawa jest trudnym zadaniem, dlatego też warto posiłkować się rozstrzygnięciami sądów administracyjnych oraz interpretacji organów podatkowych.
Uważamy, że potencjał ulgi B+R jest duży i w dalszym ciągu nie do końca wykorzystany przez wiele podmiotów prowadzących działalność badawczo-rozwojową. Cykl naszych artykułów ma na celu wyjaśnić wątpliwości związane z ulgą B+R oraz korzystaniem z niej.
AUTOR: Karolina Milan, Konsultant, Doradztwo podatkowe
Cykl „12 Przykazań ulgi B+R” składa się z poniższych artykułów:
- Czym jest ulga B+R?
- Działalność badawczo-rozwojowa w 2023 roku – definicja ustawowa i przykłady
- Działalność badawczo-rozwojowa w 2022 roku – orzecznictwo i interpretacje indywidualne
- Czym są koszty kwalifikowane B+R?
- Jak rozliczyć koszty kwalifikowane B+R związane z wynagrodzeniami?
- Jak rozliczyć koszty kwalifikowane B+R związane z materiałami i surowcami?
- Jak rozliczyć koszty kwalifikowane B+R związane z amortyzacją?
- Ewidencja podatkowa w uldze B+R
- Ewidencja czasu pracy w uldze B+R
- Jak ująć ulgę B+R w zeznaniu rocznym?
- Strata podatkowa a ulga B+R
- Przyszłość ulgi B+R
