W artykule przedstawiamy jakie obowiązki ciążą na podatniku podczas prowadzonej wobec niego kontroli podatkowej.
Podsumowanie:
- Podatnik podczas kontroli podatkowej powinien współpracować z organem podatkowym, gdyż brak współpracy może przynieść negatywne konsekwencje np. w postaci nałożenia na podatnika kary porządkowej.
- Podatnik nie jest zobowiązany spełnić każde żądanie organu – organ podatkowy jest bowiem ograniczony w swoich żądaniach art. 287 Ordynacji podatkowej, który zawiera katalog obowiązków kontrolowanego.
Obowiązki podatnika w kontroli podatkowej a kontroli celno-skarbowej
W dzisiejszym artykule chciałabym skupić się na obowiązkach, jakie ciążą na podatniku wobec którego toczy się kontrola podatkowa – kwestie te reguluje art. 287 Ordynacji podatkowej. Warto przy tym wskazać, że zakres obowiązków podatnika, wobec którego toczy się kontrola celno-skarbowa jest szerszy niż w przypadku kontroli podatkowej (przeanalizujemy je w ramach kolejnego artykułu). Wynika to z faktu, że kontrola celno-skarbowa zasadniczo dotyczy spraw „większego kalibru”.
Obowiązek przekazywania informacji
Podstawowym obowiązkiem podatnika jest przekazywanie danych i informacji księgowych, w tym JPK – i to w formacie elektronicznym. Ponadto kontrolowany ma obowiązek udzielać kontrolującym wszelkich wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli, jak również dostarczać kontrolującemu żądane dokumenty. Reprezentant kontrolowanego podatnika, pracownik oraz osoba współdziałająca są obowiązani udzielić wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli, w zakresie wynikającym z wykonywanych przez te osoby czynności lub zadań. W oparciu o otrzymane dane organ dokonuje analiz i wyciąga wnioski. Warto przy tym podkreślić, że każdorazowo organ podatkowy powinien wyznaczyć podatnikowi odpowiedni termin na przekazanie danych – ich wygenerowanie wymaga bowiem od podatnika pewnego nakładu pracy i czasu, organ nie może zatem żądać przekazania danych natychmiast. Co więcej, termin na dostarczenie danych czy informacji jest terminem instrukcyjnym, co oznacza, że podatnik zawsze może, odpowiednio argumentując, wnioskować o przedłużenie tego terminu.
Ważny fragment
W praktyce zdarzają się sytuacje, że organ drogą telefoniczną żąda od kontrolowanego przedłożenia wyjaśnień czy dokumentów. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby podatnik na taką telefoniczną prośbę zareagował i udzielił stosownych wyjaśnień. Warto jednak pamiętać, że zawsze podatnik może poprosić o przedłożenie prośby/żądania na piśmie – pozwala to uniknąć pomyłek w zakresie przekazywanych danych, jak również pozwala weryfikować zasadność żądania przez organ pewnych informacji.
Tłumaczenie dokumentów w toku kontroli
W toku kontroli organ podatkowy może żądać tłumaczenia dokumentów sporządzonych w j. obcym na j. polski – koszty i obowiązek przetłumaczenia dokumentów ciąży na podatniku. Szczególnie w przypadku, gdy dokumenty obcojęzyczne mogą mieć istotny wpływ na sprawę, nie należy zapominać o dostarczeniu organowi tłumaczenia, w przeciwnym razie organ może nie uwzględnić danego dowodu.
Ważny fragment
Orzecznictwo w tym zakresie wskazuje bowiem, że obcojęzyczne dokumenty, bez ich urzędowego (przysięgłego) przetłumaczenia na język polski, nie mogą być uznane za dowód w sprawie, gdyż posługiwanie się nimi w postępowaniu prowadzonym przez organ podatkowy jest sprzeczne z konstytucyjną zasadą, że językiem urzędowym w Rzeczypospolitej Polskiej jest język polski.
Wstęp i poruszanie się po terenie jednostki kontrolowanej
Kontrolujący są uprawnieni do wstępu na teren jednostki kontrolowanej oraz poruszania się po tym terenie. Kontrolujący nie podlegają wówczas obowiązkowi rewizji, jednak podlegają przepisom o bezpieczeństwie i higienie pracy obowiązującym w kontrolowanej jednostce. Powyższe oznacza, że kontrolujący przemieszczając się po zakładzie kontrolowanego muszą być wyposażeni i zabezpieczeni zgodnie z przepisami BHP i to podatnik musi zapewnić odpowiednie środki ochrony, np. kaski, obuwie ochronne. Orzecznictwo wskazuje tutaj, że przykładowo odmowę wstępu na teren budowy z uwagi na brak posiadania przez kontrolujących kasków ochronnych należy uznać za bezzasadną (bo to podatnik powinien był je zapewnić).
Umożliwienie utrwalania stanu faktycznego przez kontrolujących
Podatnik ma również obowiązek umożliwić filmowanie, fotografowanie, dokonywanie nagrań dźwiękowych oraz utrwalanie stanu faktycznego za pomocą innych nośników informacji, o ile film, fotografia, nagranie lub informacja zapisana na innym nośniku może stanowić dowód lub przyczynić się do utrwalenia dowodu w sprawie będącej przedmiotem kontroli. W naszej ocenie w przypadku, gdy podatnik ma wątpliwości, czy podejmowane przez organ czynności faktycznie mogą przyczynić się do utrwalenia dowodów czy stanowić dowód, może żądać od organu pisemnego wyjaśnienia w tym zakresie.
Obowiązki podatnika podczas kontroli podatkowej są ściśle związane z prawami, jakie przysługują kontrolującym. Podatnik powinien jednak pamiętać, że organ podatkowy ma obowiązek każde żądanie przedstawić na piśmie (także żądanie telefoniczne, na życzenie podatnika), jak i dać podatnikowi odpowiedni czas na sporządzenie odpowiedzi.
Kontrole i postępowania podatkowe: nowy cykl artykułów
- Ordynacja podatkowa: Rodzaje i tryby kontroli rozliczeń podatkowych
- Rodzaje kontroli podatkowych – Ustawa KAS
- Wszczęcie kontroli a korekta deklaracji podatkowej
- Wyrok TSUE ws. WNT – ostatni moment na wznowienie postępowania
- Prawa podatnika w postępowaniu podatkowym
- Obowiązki podatnika w trakcie kontroli podatkowej
