Zmiany w fundacjach rodzinnych – kluczowe kierunki
Ministerstwo Finansów przedstawiło podczas briefingu prasowego w dniu 8 sierpnia 2025 r. zapowiedź zmian w funkcjonowaniu fundacji rodzinnych, a następnie 29 sierpnia 2025 r. pojawił się projekt zmian Ustawy CIT w tym zakresie. Koncentruje się on na następujących obszarach: karencji przy sprzedaży majątku, reżimu CFC, opodatkowania struktur transparentnych podatkowo oraz najmu krótkoterminowego.
Okres karencji dla sprzedaży aktywów fundacji rodzinnej
Wprowadzenie karencji przy korzystaniu ze zwolnienia podatkowego od dochodów ze sprzedaży aktywów to jedna z najistotniejszych propozycji. Już ponad rok temu Ministerstwo Finansów wskazywało, że chce stawiać barierę dla zakładania fundacji, do których relokowane są aktywa (głównie udziały/akcje), które krótko po takiej relokacji są sprzedawane i z tytułu takich transakcji dochód jest odraczany dopiero do momentu ewentualnej konsumpcji (transferu z fundacji do beneficjentów).
Pierwotnie wskazywano nawet aż 15 letni okres karencji. Kilka tygodniu temu przedstawiona została informacja o planie wprowadzenia okresu 3 letniego i faktycznie opublikowany projekt nowelizacji to przewiduje. Co ważne i słuszne, karencja dotyczyć ma wyłącznie aktywów relokowanych do fundacji od podmiotów powiązanych z fundacją. Cel ustawodawcy powinien być zatem osiągnięty bez ograniczania możliwości zachowania zwolnienia dla dochodów z innych inwestycji realizowanych przez fundację (np. aktywne inwestowanie w akcje spółek publicznych), czy też inne reinwestycje realizowane już z poziomu fundacji.
Karencja (lock-up) dotyczyć ma szerokiej kategorii aktywów relokowanych od podmiotów powiązanych do fundacji. Nie obejmie wyłącznie praw udziałowych, ale również dotyczył będzie chociażby nieruchomości, obligacji, certyfikatów funduszy, dzieł sztuki itd. Proponowane zapisy są na tyle szerokie, że dotyczyć to będzie również takich aktywów, które fundacja rodzinna kupiłaby od podmiotu powiązanego za cenę rynkową, a potem doszłoby do wzrostu wartości, gdy właścicielem będzie już fundacja. Trzeba też zauważyć, że okres 3 lat liczony będzie od końca roku, w którym miała miejsce relokacja, co w praktyce oznacza karencję w przedziale realnie 3-4 lat.
Najem krótkoterminowy a fundacja rodzinna
Od dawna kontrowersje i spory toczyły się wokół możliwości korzystania ze zwolnienia z opodatkowania dla dochodów uzyskiwanych przez fundacje rodzinne z tytułu najmu, który to miał charakter najmu krótkoterminowego, realizowany był często za pośrednictwem wyspecjalizowanych podmiotów (operatorów) i powiązany był ze świadczeniem dodatkowych usług. Zapowiadane było w efekcie ograniczenie zwolnienia z opodatkowania w zakresie najmu krótkoterminowego. Nie wiadomo było jedynie jak to zostanie zdefiniowane i w efekcie jak szerokie będzie wyłącznie.
Projektowe przepisy wydają się rozsądne, sięgnięto bowiem po skalpel aby dotknąć tego co budziło kontrowersje. Wyjątek (brak zwolnienia z CIT) rozszerzono bowiem wyłącznie o nieruchomości o funkcji mieszkalnej. Co więcej, jeżeli wynajem byłby realizowany wyłącznie na cele mieszkaniowe i bezpośrednio przez fundację rodzinną to wciąż możliwe powinno być zastosowanie zwolnienia.
Utrzymano również zasadę braku możliwości zastosowania zwolnienia dla dochodów z szeroko rozumianego wynajmu na rzecz podmiotów powiązanych.
Exit Tax, reżim CFC i opodatkowanie struktur transparentnych podatkowo
Na tym polu bez niespodzianek. Fundacje rodzinne zostaną objęte również regulacjami dotyczącymi zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC) i exit tax. Ukrócone będą też benefity z budowy struktur opartych o fundacje i zagraniczne spółki transparentne, co nie powinno wzbudzać większych emocji, choć sama konstrukcja i treść przepisów w obecnym kształcie może wywołać pewne wątpliwości i spory interpretacyjne.
Reżim CFC – włączenie fundacji rodzinnych do systemu opodatkowania zagranicznych jednostek kontrolowanych, mających przeciwdziałać przenoszeniu zysków do spółek zarejestrowanych w krajach o niższych podatkach (tzw. „raje podatkowe”), gdzie dochód jest akumulowany bez bieżącego opodatkowania w Polsce.
Opodatkowanie w przypadku wykorzystania w ramach struktury transparentnych podatkowo spółek, takich jak luksemburska SCSp – celem jest przeciwdziałanie transferowi dochodów w struktury, które minimalizują opodatkowanie na kolejnych szczeblach struktury.
Poszerzenie katalogu ukrytych zysków
Nowelizacja przewiduje nieco szerszy będzie katalog ukrytych zysków, przy czym zmiany można oceniać w kategorii pewnego uszczelnienia dotychczasowych regulacji, aniżeli wprowadzania zupełnie nowych kategorii zmieniających istotę przepisów. Związane jest to bowiem z poszerzeniem katalogu pożyczkodawców o podmioty powiązane z fundacją, beneficjentem lub fundatorem, czy też opodatkowanie czynności związanych z umorzeniem pożyczek udzielonych przez fundację.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Porównanie z zapowiedziami zmian w fundacjach rodzinnych z 2024 r.
Porównując zapowiedzi z pierwotnie prezentowanymi w 2024 roku propozycjami nowelizacji przepisów o fundacji rodzinnej, Ministerstwo Finansów rozważało wówczas znacznie bardziej restrykcyjne rozwiązania. Wśród propozycji znajdowały się wówczas:
- 15-letni okres karencji przy sprzedaży wniesionego majątku (z podatkiem 19% przy wcześniejszym zbyciu),
- rozszerzenie daniny solidarnościowej na świadczenia powyżej 1 mln zł,
- całkowita likwidacja preferencji podatkowych dla najmu.
W porównaniu do tych zapowiedzi obecne zmiany (3 lata karencji, brak daniny solidarnościowej, opodatkowanie wynajmu wyłącznie krótkoterminowego) są umiarkowane.
Zmiany w fundacjach rodzinnych wejdą w życie od 2026 roku?
Co do zasady przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r. Warunkiem jest naturalnie przejście przez całą ścieżkę legislacyjną, w tym podpis Prezydenta RP. Szczególną uwagę należy zwrócić dodatkowo na przepis przejściowy, który różnicować ma warunki i możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania w odniesieniu do tych aktywów, które zostały relokowane do fundacji przed 1 września 2025 r. tj. w uproszczeniu przed opublikowaniem projektu zmian przepisów. Przepis przejściowy można uznać za nietypowy i mogący budzić na tym etapie spory i wątpliwości.
Ocena propozycji Ministerstwa Finansów – umiarkowane zmiany, wątpliwy tryb procedowania
Obecne propozycje nie są rewolucyjne – balansują pomiędzy uszczelnieniem systemu a utrzymaniem konkurencyjności fundacji rodzinnych. Jednak sposób ich procedowania budzi zastrzeżenia. Częste zmiany komunikatów, brak stabilnego harmonogramu i wprowadzanie nowych rozwiązań w krótkim czasie nie sprzyjają budowaniu zaufania przedsiębiorców do ustawodawcy. Fundacje rodzinne, jako narzędzie długoterminowego planowania, wymagają przewidywalnych i stabilnych ram prawnych – a obecny proces legislacyjny tej stabilności nie zapewnia. Wprowadzenie karencji ma zapobiegać tworzeniu fundacji rodzinnych wyłącznie na potrzeby zbycia składników majątku i uniknięcia opodatkowania związanego z tą transakcją.
Jak możemy pomóc?
Fundacja rodzinna może okazać się atrakcyjnym rozwiązaniem, które zarówno sukcesorom, jak i nestorom da poczucie bezpieczeństwa, a także uporządkowanej i przyjaznej kolejnym pokoleniom sukcesji na lata.
Zespół Kancelarii Prawnej Grant Thornton oferuje wsparcie w zakresie sukcesji biznesu, założenia fundacji rodzinnej, strukturyzacji podatkowej wniesienia aktywów do fundacji rodzinnej oraz planowania spadkowego.
Współautorzy: Maja Jabłońska, Radca Prawny, Partner oraz Grzegorz Szysz, Radca Prawny, Partner w Zespole Kancelarii Prawnej
Czytaj więcej o fundacjach rodzinnych:
- Fundacja rodzinna i jej organy
- Rola fundatora w fundacji rodzinnej
- Fundacja rodzinna w strukturze holdingowej
- Majątek fundacji rodzinnej
- Zmiany w instytucji zachowku z 2023 r. weszły w życie
- Kto może być beneficjentem fundacji rodzinnej?
- Fundacja rodzinna i jej organy
- Fundacja rodzinna – skutki podatkowe
- Jawność rejestru fundacji rodzinnych
- Fundacja rodzinna a nieruchomości – skutki podatkowe
- Rozwiązanie i likwidacja fundacji rodzinnej
- Ile kosztuje założenie fundacji rodzinnej?
- Fundacja rodzinna w testamencie