W związku ze wzmożoną aktywnością pracodawców i pracowników na międzynarodowym rynku pracy, konieczne było wprowadzenie przepisów, które ujednolicałyby prawa i obowiązki stron stosunku pracy. W tym celu została wprowadzona m.in. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 16 grudnia 1996 r. dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dyrektywa podstawowa).
W dziesiątym wpisie z cyklu „12 Przykazań transgranicznego delegowania pracowników” przedstawiamy kwestie dotyczące regulacji sytuacji podatników na gruncie Dyrektywy o transgranicznym delegowaniu pracowników. Nasz cykl szczegółowo analizuje najważniejsze aspekty związane z oddelegowaniem pracowników do pracy w innych krajach, tworząc kompleksowe kompendium wiedzy na ten temat.
Dyrektywy unijne dotyczące delegowania pracowników w ramach świadczenia usług
Dyrektywa podstawowa zawiera wykaz podstawowych minimalnych warunków pracy, które pracodawcy muszą zapewnić pracownikom oddelegowanym. Głównymi celami wprowadzenia Dyrektywy podstawowej jest zagwarantowanie ochrony praw pracowników oraz przestrzeganie zasad konkurencji.
Dyrektywa o delegowaniu pracowników wynika z zasady swobody świadczenia usług (art. 56 TFUE) oraz zobowiązania UE do zniesienia przeszkód w swobodnym świadczeniu usług transgranicznych w obrębie rynku wewnętrznego.
Dyrektywa wskazuje, iż:
Promocja świadczenia usług ponad granicami państwowymi wymaga uczciwej konkurencji i środków gwarantujących poszanowanie praw pracowniczych.
Innym aktem, który reguluje delegowanie pracowników, jest Dyrektywa 2014/67/UE w sprawie egzekwowania dyrektywy 96/71/WE dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług oraz Dyrektywa (UE) 2018/957 zmieniająca dyrektywę 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług.
Nowe przepisy wprowadziły nowe obowiązki dla pracodawców, mających w planach oddelegowanie swoich pracowników do pracy w innych państwach członkowskich.
Obowiązki pracodawców wobec pracowników oddelegowanych
Głównym zadaniem Dyrektywy o transgranicznym delegowaniu pracowników jest powszechne uregulowanie warunków pracy, które pracodawcy są zobowiązani zapewnić pracownikom oddelegowanym do pracy w innym państwie członkowskim. Ma to na celu zapewnienie ochrony podstawowych praw pracowników w kontekście ogólnej swobody świadczenia usług i zawierania umów.
Unijny ustawodawca w szczególności skupił się na uregulowaniu kwestii:
- maksymalnego okresu pracy i minimalnego okresu wypoczynku,
- minimalnego wymiaru przysługującemu pracownikowi płatnego urlopu,
- odpowiedniego minimalnego wynagrodzenia oraz wynagrodzenia za przepracowane nadgodziny,
- bezpieczeństwa i higieny w miejscu pracy.
Pracodawcy delegujący swoich pracowników zobowiązani są do zapewnienia minimalnych warunków pracy określonych niniejszą Dyrektywą, co musi zostać potwierdzone w zawartej pomiędzy stronami stosunku pracy umowie o pracę.
Prawo unijne wprowadziło również obowiązek zgłaszania faktu oddelegowania pracowników do właściwej instytucji funkcjonującej w państwie oddelegowania.
W przypadku osób oddelegowanych do innego kraju pracodawcy często wypłacają pracownikowi dodatkowe świadczenia przeznaczone na pokrycie kosztów zakwaterowania lub podroży. Niekiedy spółki bezpośrednio wynajmują mieszkania lub kupują bilety lotnicze dla pracowników oddelegowanych.
Stanowisko polskich organów podatkowych przez długi czas było jednolite, iż przychodu ze stosunku pracy nie stanowią tylko dodatkowe środki finansowe wypłacane pracownikom oddelegowanym, ale także wszystkie świadczenia zapewniane im w naturze.
Natomiast zgodnie z Dyrektywą 96/71/WE nie należy wliczać do wynagrodzenia pracownika oddelegowanego kosztów transportu oraz kosztów zakwaterowania. Potwierdzają to wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 sierpnia 2023 r. (II FSK 270/21), a także z 9 stycznia 2024 r. (II FSK 434/21; II FSK 1332/21) oraz z 6 lutego 2024 r. (II FSK 609/21).
Wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego stanowią przełom w interpretacji przepisów podatkowych dotyczących świadczeń dla pracowników delegowanych. Potwierdzają one zgodność polskiego prawa podatkowego z normami unijnymi i zapewniają większą pewność prawną zarówno dla pracodawców, jak i pracowników.
Delegowanie pracowników: polski system prawny
W polskim systemie prawnym funkcjonuje obecnie ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług, która została wprowadzona w celu implementacji postanowień Dyrektywy 2014/67/UE (znowelizowana ustawą z dnia 24 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o delegowaniu pracowników w ramach świadczenia usług oraz niektórych innych ustaw).
Jedną z kluczowych regulacji jest art. 2 ust. 1 Dyrektywy podstawowej, który służy zidentyfikowaniu sytuacji, w której mamy w ogóle do czynienia z oddelegowaniem pracownika.
Ważny fragment
Dyrektywa podstawowa definiuje delegowanego pracownika jako osobę, która przez ograniczony okres wykonuje swoją pracę na terytorium innego państwa członkowskiego.
Jest to definicja dosyć szeroka, dlatego warto wziąć pod uwagę również polską regulację zawartą w art. 3 Ustawy o delegowaniu pracowników, zgodnie z którym przez pojęcie pracownika delegowanego z terytorium Polski należy rozumieć pracownika w rozumieniu przepisów państwa członkowskiego, do którego jest delegowany, wykonującego pracę na terytorium Polski, tymczasowo skierowanego do pracy na terytorium tego państwa przez pracodawcę delegującego pracownika z terytorium Polski.
Analogicznie, pracownikiem delegowanym na terytorium Polski jest pracownik zatrudniony w innym państwie członkowskim, tymczasowo skierowany do pracy w Polsce.
W kwestii regulacji dotyczących warunków pracy, praw pracowników i obowiązków pracodawców należy stosować bezpośrednio dyrektywy unijne oraz przepisy Kodeksu pracy. Międzynarodowe prawo odgrywa istotną rolę w analizowaniu obowiązków związanych z oddelegowaniem pracownika.
Należy pamiętać, że poza międzynarodowymi przepisami, uwzględnić trzeba również przepisy kraju, do którego pracownik jest oddelegowany, oraz przepisy kraju, z którego pracownik jest delegowany. Dzięki temu można zapewnić pełną zgodność z obowiązującymi przepisami i chronić prawa zarówno pracodawców, jak i pracowników.
WSPÓŁAUTOR: Karolina Nieścior, Transgraniczne delegowanie pracowników
Cykl „12 Przykazań transgranicznego delegowania pracowników” składa się z poniższych artykułów:
- Transgraniczne delegowanie pracowników
- Oddelegowanie a delegacja
- Pracownik oddelegowany do pracy w Polsce
- Pracownik za granicą a PIT w Polsce
- Delegowanie pracowników – ubezpieczenia społeczne i zdrowotne
- Delegowanie pracowników – dokumentacja
- Delegowanie pracowników – umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania
- Delegowanie pracowników – opodatkowanie dochodów w innych krajach
- Delegowanie pracowników roczne zeznanie podatkowe
- Dyrektywa o transgranicznym delegowaniu pracowników
- Delegowanie pracowników – łatwiej z doradcą podatkowym
- Delegowanie pracowników – wątpliwości
