Ustalenie właściwego ustawodawstwa jest kluczowe dla spełnienia obowiązków związanych z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Podleganie pracownika konkretnemu ustawodawstwu potwierdza zaświadczenie o zabezpieczeniu społecznym (A1). Obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oddelegowanego pracownika, może ciążyć na pracodawcy lub na pracowniku.
Piąty wpis z cyklu „12 Przykazań transgranicznego delegowania pracowników” koncentruje się na zasadach podlegania ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym przez pracowników oddelegowanych do pracy w innym kraju. W ramach naszego cyklu szczegółowo omawiamy najważniejsze kwestie związane z delegowaniem pracowników do pracy poza granicami kraju. Każdy wpis przedstawia odrębne zagadnienia, tworząc razem kompleksowe kompendium wiedzy na temat transgranicznego delegowania pracowników.
Ważny fragment
W przypadku pracownika oddelegowanego przez polskiego pracodawcę do wykonania pracy za granicą, jeżeli okres oddelegowania nie przekracza 24 miesięcy, a pracownik nie został oddelegowany w celu zastąpienia innej osoby, co do zasady, podlega on polskiemu ustawodawstwu.
W przypadku wykonywania pracy poza UE oraz EOG obowiązuje – jeżeli została zawarta – umowa o zabezpieczeniu społecznym, zawarta pomiędzy Polską a krajem, do którego delegowany jest pracownik. Umowy te oparte są m.in. na:
- zasadzie równego traktowania,
- zasadzie stosowania jednego ustawodawstwa,
- zasadzie sumowania okresów ubezpieczenia,
- zasadzie zachowania praw nabytych (eksportu świadczeń).
Zakres przedmiotowy umów jest zróżnicowany. Zazwyczaj obejmuje on świadczenia: emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinne, zasiłki chorobowe. Umowy mogą też zawierać świadczenia zdrowotne, zasiłki rodzinne, zasiłki z tytułu pozostawania bez pracy.
Aktualnie Polska posiada umowy międzynarodowe o zabezpieczeniu społecznym z:
- Jugosławią (Obecnie dotyczy: Czarnogóry, Serbii, Bośni i Hercegowiny),
- Macedonią,
- USA,
- Kanadą,
- Quebec,
- Koreą Południową,
- Australią,
- Ukrainą,
- Mołdawią
- Mongolią,
- Izraelem,
- Turcją,
- Białorusią.
Ważny fragment
Potwierdzeniem właściwości ustawodawstwa jest wydawane na wniosek zainteresowanego zaświadczenie A1 (w przypadku krajów z UE/EOG) oraz specjalny dokument wydawany przez organy ubezpieczeń społecznych państwa, z którego oddelegowywany jest pracownik (w przypadku krajów, z którym podpisane jest porozumienie o zabezpieczeniu społecznym).
Przepisy ustawy regulującej kwestie ubezpieczeń zdrowotnych stanowią, że spełnienie przesłanek do objęcia ubezpieczeniami społecznymi jest jednoznaczne z objęciem danej osoby obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego. W konsekwencji, podleganie pod ubezpieczenia społecznego w Polsce oznacza jednoczesne podleganie pod ubezpieczenia zdrowotne.
Uzyskiwanie zaświadczenia A1
Wniosek o wydanie zaświadczenia na formularzu A1 może złożyć: pracownik, pracodawca lub osoba pracująca na własny rachunek. Możliwe jest również złożenie takiego wniosku przez pełnomocnika, w tym celu należy w pierwszej kolejności zarejestrować w ZUS odpowiednie pełnomocnictwo ZUS PEL.
Zgodnie z art. 12 rozporządzenia 883/2004 poświadczenie podlegania przepisom o zabezpieczeniu społecznym może być wydane osobie oddelegowanej przez pracodawcę do innego państwa członkowskiego, pod warunkiem, że przewidywany czas oddelegowania nie przekracza 24 miesięcy.
Natomiast zgodnie z art. 13 ust. 1 i 2 powyższego rozporządzenia poświadczenie podlegania przepisom o zabezpieczeniu społecznym wydaje się osobie wykonującej pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich. Podlega ona wtedy ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym posiada miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje w nim znaczą część pracy. Jednakże jeżeli nie wykonuje znacznej części pracy w miejscu zamieszkania, to skutkuje to podleganiem ustawodawstwu państwa, w którym znajduje się siedziba pracodawcy.
Od 1 kwietnia 2022 r. wnioski o zaświadczenia A1 należy składać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie w formie dokumentów elektronicznych za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.
Ustawodawstwo polskie w zakresie ubezpieczeń społecznych pracowników oddelegowanych
W przypadku pracowników, którzy podlegają polskiemu ustawodawstwu w zakresie ubezpieczeń społecznych, oddelegowanych przez polskiego pracodawcę do wykonania określonej pracy w innym państwie, ich warunki ubezpieczeń pozostają praktycznie tożsame z tymi, które obowiązują w przypadku wykonywania pracy na terytorium Polski. Zmianie podlega natomiast sam sposób obliczania podstawy wymiaru składek.
Obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne, w przypadku pracownika oddelegowane za granicę, ciąży na pracodawcy. Z kolei w przypadku pracownika oddelegowanego do wykonywania pracy na terytorium Polski, jeżeli podlega on polskim ubezpieczeniom społecznym, jego pracodawca powinien zarejestrować się dla tych celów w Polsce. Istnieje jednak możliwość, aby osoba oddelegowana do pracy w Polsce przejęła te obowiązki na siebie, co będzie skutkowało brakiem konieczności rejestrowania się przez pracodawcę jako płatnik na terytorium Polski.
Podsumowanie
Ustalenie właściwego ustawodawstwa jest kluczowe dla spełnienia obowiązków związanych z opłacaniem składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Zaświadczenia takie jak A1 są niezbędne do potwierdzenia, jakiemu ustawodawstwu podlega pracownik, co pomaga uniknąć podwójnego opodatkowania składek i zapewnia prawidłowe rozliczenie ubezpieczeń w międzynarodowych ramach. W celu poprawnego ustalenia właściwego ustawodawstwa, a także uzyskania zaświadczenia A1 zapraszamy do kontaktu z naszymi doradcami podatkowymi.
WSPÓŁAUTORZY: Karolina Nieścior i Joanna Krajnik, Transgraniczne delegowanie pracowników
Cykl „12 Przykazań transgranicznego delegowania pracowników” składa się z poniższych artykułów:
- Transgraniczne delegowanie pracowników
- Oddelegowanie a delegacja
- Pracownik oddelegowany do pracy w Polsce
- Pracownik za granicą a PIT w Polsce
- Delegowanie pracowników – ubezpieczenia społeczne i zdrowotne
- Delegowanie pracowników – dokumentacja
- Delegowanie pracowników – umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania
- Delegowanie pracowników – opodatkowanie dochodów w innych krajach
- Delegowanie pracowników roczne zeznanie podatkowe
- Dyrektywa o transgranicznym delegowaniu pracowników
- Delegowanie pracowników – łatwiej z doradcą podatkowym
- Delegowanie pracowników – wątpliwości