Spis treści
- Ogólne informacje o zasiłku opiekuńczym
- W jakich okolicznościach przysługuje zasiłek opiekuńczy?
- Dodatkowy zasiłek opiekuńczy
- Jakie dokumenty są niezbędne, żeby skorzystać z zasiłku opiekuńczego?
- Jak długo można pobierać zasiłek opiekuńczy?
- Kiedy osobie ubezpieczonej nie przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Osoby podlegające pod ubezpieczenie chorobowe obowiązkowo (tj. zatrudnione na umowę o pracę) lub dobrowolnie (tj. przedsiębiorcy, osoby wykonujące pracę nakładczą, pracujące na podstawie umowy zlecenia, agencyjnej, będące twórcami, artystami, wykonujące wolny zawód, a także będące więźniami skierowanymi do pracy), które muszą zaopiekować się chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, mają prawo do skorzystania z zasiłku opiekuńczego. Na jakich zasadach?
Ogólne informacje o zasiłku opiekuńczym
Wysokość zasiłku opiekuńczego wynosi miesięcznie 80% podstawy wymiaru zasiłku. Maksymalny termin jego pobierania wynosi zasadniczo 60, 30 lub 14 dni w roku kalendarzowym – szczegółowe informacje dalej.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje osobie posiadającej ubezpieczenie chorobowe, niezależnie od okresu trwania tego ubezpieczenia – oznacza to, że pracownik idąc pierwszego dnia do pracy już jest uprawniony do uzyskania zasiłku opiekuńczego.
Prawo do zasiłku mają na równi matka i ojciec dziecka. Zasiłek może otrzymać jednak za dany okres tylko jeden z rodziców – ten, który wystąpi z wnioskiem o jego wypłatę. Zasiłek opiekuńczy przysługuje wtedy, gdy nie ma innych członków rodziny, którzy mogą zapewnić opiekę. Nie dotyczy to opieki nad chorym dzieckiem do 2 roku życia.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
W jakich okolicznościach przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu, gdy konieczne jest osobiste sprawowanie opieki nad: (1) dzieckiem w wieku do 8 roku życia w niżej opisanych przypadkach, (2) chorym dzieckiem w wieku do 14 lat, (3) chorym dzieckiem niepełnosprawnym lub dzieckiem niepełnosprawnym (szczegółowe kryteria również poniżej), (4) innym chorym członkiem rodziny (dokładne informacje dalej).
W przypadku dziecka, które nie ukończyło 8 roku życia, zasiłek opiekuńczy przysługuje w następujących sytuacjach:
- nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do którego dziecko uczęszcza, a informację o tym rodzic/opiekun otrzymał w terminie krótszym, niż 7 dni przed zamknięciem placówki;
- nałożenia przez sanepid izolacji na dziecko z powodu podejrzenia nosicielstwa choroby zakaźnej;
- choroby niani lub opiekuna dziennego, którzy opiekują się dzieckiem (ważne, aby z nianią była zawarta umowa uaktywniająca, tj. na świadczenie usług zgodnie z zasadami dot. umowy zlecenia; umowa ta jest zawierana w formie pisemnej między nianią a rodzicami/opiekunami dziecka);
- porodu bądź choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, który stale opiekuje się dzieckiem, a poród bądź choroba uniemożliwia tę opiekę;
- pobytu w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, który stale się nim opiekuję.
W przypadku dziecka niepełnosprawnego (tj. dziecka legitymującego się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji), które nie ukończyło 18 lat, zasiłek opiekuńczy przysługuje w poniższych sytuacjach:
- porodu bądź choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, który stale opiekuje się dzieckiem, a poród bądź choroba uniemożliwia tę opiekę;
- pobytu w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, który stale opiekuję się dzieckiem.
Zasiłek ten również przysługuje ubezpieczonemu, jeśli musi zaopiekować się innym chorym członkiem rodziny, tj.: małżonkiem, rodzicami, rodzicem dziecka, ojczymem, macochą, teściami, dziadkami, wnukami, rodzeństwem oraz dziećmi w wieku powyżej 14 lat – ważne, aby w okresie sprawowania opieki pozostawali we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym.
UWAGA! Do członków rodziny mogących zapewnić opiekę nie zalicza się osoby:
- będącej całkowicie niezdolnej do pracy;
- chorej;
- niesprawnej fizycznie lub psychicznie ze względu na swój wiek;
- prowadzącej gospodarstwo rolne;
- będącej pracownikiem odpoczywającym po pracy na nocnej zmianie;
- prowadzącej działalność;
- nie zobowiązanej do opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdy odmawia sprawowania opieki.
Jako że osoba chora nie zalicza się do osób mogących zapewnić opiekę – w sytuacji korzystania przez nią z zasiłku opiekuńczego i zwolnienia lekarskiego ze względu na własną chorobę – zasiłek opiekuńczy nie będzie takiej osobie przysługiwał. Będzie jej przysługiwało wówczas wynagrodzenie chorobowe, bądź zasiłek chorobowy.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy
Osoby podlegające pod ubezpieczenie chorobowe mogą również skorzystać z dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Przysługuje on ojcu dziecka bądź innemu członkowi najbliższej rodziny w sytuacji, gdy matka dziecka, która pobiera zasiłek macierzyński w czasie 8 tygodni po porodzie, nie może opiekować się nowo urodzonym dzieckiem, ze względu na:
- przebywanie w szpitalu lub innej placówce leczniczej;
- posiadanie orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu znacznym i stanie zdrowia uniemożliwiającym jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem;
- porzucenie dziecka.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje w wymiarze do 8 tygodni, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 8 tygodni życia, jeżeli osoba, której przysługuje ten zasiłek, przerwie zatrudnienie bądź inną działalność zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
Pobierz informator: Pracownicze uprawnienia rodzicielskie 2024 – urlopy, świadczenia, wnioski
Jakie dokumenty są niezbędne, żeby skorzystać z zasiłku opiekuńczego?
Dokumentem, który należy złożyć, w przypadku chęci skorzystania z zasiłku opiekuńczego jest wniosek Z-15A – w przypadku sprawowania opieki nad dzieckiem, bądź wniosek Z-15B, jeżeli ubezpieczony sprawuje opiekę nad chorym członkiem rodziny. Druki te można pobrać ze strony internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (https://www.zus.pl/).
Oprócz powyższych wniosków dowodami do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego są:
- zaświadczenie lekarskie, w przypadku konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, a w przypadku sprawowania opieki nad innym chorym członkiem rodziny również oświadczenie wnioskodawcy o pozostawaniu we wspólnym gospodarstwie domowym;
- oświadczenie wnioskodawcy w razie nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły;
- oświadczenie wnioskodawcy w razie choroby dziennego opiekuna lub niani oraz dokument potwierdzający, że osoba ta nie może sprawować opieki nad dzieckiem ze względu na chorobę (na przykład kopia zwolnienia lekarskiego);
- decyzja właściwego inspektora sanitarnego w przypadku izolacji dziecka podejrzanego o nosicielstwo choroby zakaźnej;
- zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku w przypadku porodu lub choroby małżonka wnioskodawcy stale opiekującego się dzieckiem, gdy poród lub choroba uniemożliwia sprawowanie opieki albo wystawione w przypadku pobytu małżonka stale opiekującego się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej;
- orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności bądź orzeczenie o niepełnosprawności wraz ze wskazaniami: konieczności stałej bądź długotrwałej opieki albo pomocy innej osoby ze względu na znacznie ograniczoną możliwość samodzielnej egzystencji a także konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie edukacji, rehabilitacji i leczenia – w przypadku sprawowania opieki nad chorym niepełnosprawnym dzieckiem, które ukończyło 14 rok życia ale nie ukończyło 18 roku życia, bądź w przypadku opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem, które ukończyło 8 rok życia ale nie ukończyło 18 roku życia, jeżeli w wyniku porodu, choroby lub pobytu w szpitalu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka stale opiekującego się nim, ów rodzic/opiekun nie ma możliwości sprawowania opieki.
W przypadku dodatkowego zasiłku opiekuńczego pozostałymi dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty zasiłku są:
- zaświadczenie o okresie pobytu ubezpieczonej matki dziecka w placówce leczniczej wraz z oświadczeniem wnioskodawcy, że ubezpieczona matka dziecka korzysta z zasiłku macierzyńskiego w okresie 8 tygodni po porodzie;
- orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub prawomocne orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji wraz z oświadczeniem wnioskodawcy, że ubezpieczona matka dziecka korzysta z zasiłku macierzyńskiego w okresie 8 tygodni po porodzie;
- oświadczenie wnioskodawcy o porzuceniu dziecka przez matkę (w oświadczeniu należy podać datę porzucenia dziecka).
Jak długo można pobierać zasiłek opiekuńczy?
Okres wypłaty zasiłku opiekuńczego jest uzależniony od okoliczności. Przysługuje nie dłużej, niż przez:
- 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli ubezpieczony opiekuje się zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14, w tym także dzieckiem niepełnosprawnym w tym wieku;
- 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli ubezpieczony opiekuje się innymi chorymi członkami rodziny bądź dzieckiem, które ukończyło 14 rok życia;
- 30 dni w roku kalendarzowym, jeżeli ubezpieczony opiekuje się:
- chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 14 rok życia ale nie ukończyło 18 roku życia;
- zdrowym dzieckiem niepełnosprawnym, które ukończyło 8 rok życia, ale nie ukończyło 18 roku życia, jeśli w wyniku porodu, choroby lub pobytu w szpitalu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka stale się nim opiekującego, opieka ta nie jest możliwa.
Ważny fragment
WAŻNE! Powyższe limity się nie sumują. W przypadku sprawowania opieki wyłącznie nad niepełnosprawnym dzieckiem powyżej 14 roku życia oraz innymi chorymi członkami rodziny, zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym, w tym nie dłuższy niż 14 dni na opiekę nad chorym członkiem rodziny. Natomiast w przypadku opieki nad zdrowym dzieckiem do 8 roku życia bądź chorym dzieckiem do 14 roku życia, łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym
Okres ten nie zależy od liczby osób uprawnionych do zasiłku, liczby dzieci lub członków rodziny, którzy wymagają opieki. Okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie jest wliczany do limitu 60 i 14 dni w roku kalendarzowym.
Przykład:
W bieżącym roku otrzymałeś zasiłek opiekuńczy za 40 dni z tytułu sprawowania opieki nad chorymi dziećmi w wieku 5 i 7 lat. Następnie w tym samym roku wystąpiłeś o wypłatę zasiłku opiekuńczego za 25 dni z tytułu sprawowania opieki nad chorym niepełnosprawnym dzieckiem w wieku 16 lat. W takim przypadku masz prawo do zasiłku opiekuńczego z tego tytułu tylko za 20 dni (60 dni – 40 dni), tj. do wyczerpania limitu 60 dni.
Kiedy osobie ubezpieczonej nie przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Istnieją sytuacje, kiedy osobie posiadającej ubezpieczenie chorobowe nie przysługuje zasiłek opiekuńczy. Nie jest on należny za następujące okresy:
- gdy ubezpieczonemu przysługuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych;
- gdy ubezpieczony korzysta z urlopu opiekuńczego, urlopu bezpłatnego bądź urlopu wychowawczego;
- gdy ubezpieczony korzysta z usprawiedliwionej nieobecności w pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia w okresie od dnia śmierci pracodawcy do dnia wygaśnięcia umowy o pracę;
- objęte zwolnieniem lekarskim, w czasie którego ubezpieczony wykonywał pracę zarobkową albo wykorzystał to zwolnienie niezgodnie z jego celem;
- gdy ubezpieczony jest tymczasowo aresztowany, bądź odbywa karę pozbawienia wolności.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
- Komentarz do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – wybrane zagadnienia
- https://www.zus.pl/swiadczenia/zasilki/zasilek-opiekunczy/prawo-do-zasilku-i-okres-przyslugiwania
- https://sip.lex.pl/?_ga=2.23664831.461937859.1629208653-908035301.1629208653#/publication/469831414
AUTORKA: Aleksandra Zięba
Świadczenia i urlopy przysługujące matkom i ojcom zatrudnionym w ramach stosunku pracy
Zobacz wideo:
Czytaj więcej w cyklu o uprawnieniach rodzicielskich:
- Elastyczna organizacja pracy dla rodziców dzieci do lat 8 – najważniejsze informacje
- Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem w wymiarze 16 godzin lub dwóch dni – co warto o nim wiedzieć?
- Jak zgłosić noworodka do ubezpieczenia zdrowotnego i o czym pamiętać?
- Ochrona stosunku pracy po powrocie z urlopów związanych z rodzicielstwem
- Urlop macierzyński i urlop zaległy po powrocie z macierzyńskiego – wszystko co musisz wiedzieć
- Urlop ojcowski w bieżącym roku – kluczowe informacje
- Urlop wychowawczy – komu i na jakich zasadach obecnie przysługuje?
- Urlop rodzicielski na nowych zasadach – sprawdź czy wiesz wszystko
- Praca podczas urlopów związanych z rodzicielstwem – macierzyńskiego, rodzicielskiego, wychowawczego
- Zasiłek opiekuńczy – komu przysługuje i na jakich warunkach?
- Zasiłek macierzyński – wymiar, wnioskowanie, niezbędne dokumenty
- Jakie uprawnienia rodzicielskie mają rodzice adopcyjni vs rodzice biologiczni?
- Karmienie piersią a praca – jakie prawa przysługują matkom karmiącym?
- Jakie prace są zakazane dla kobiet karmiących piersią?
- Urlop opiekuńczy – komu przysługuje i jak o niego wnioskować?
- Jakie uprawnienia przysługują rodzicom w przypadku śmierci dziecka?
- Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej – najważniejsze informacje
- Urlop okolicznościowy z okazji narodzin dziecka – najważniejsze informacje
