2018 rok przyniesie spółkom sporządzającym sprawozdania finansowe według standardów międzynarodowych dwie wielkie zmiany – wejście w życie MSSF 15 Przychody z umów z klientami oraz MSSF 9 Instrumenty finansowe. Obie te regulacje istotnie wpłyną nie tylko na sprawozdania finansowe, ale także systemy, organizację pracy oraz decyzje biznesowe podmiotów. Wiele jednostek rozpoczęło już proces dostosowania do nowego MSSF 15, jednak wdrożenie MSSF 9 może się okazać równie wymagające.
W 2018 roku straci ważność dotychczasowy Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena. Standard ten był wielokrotnie krytykowany ze względu na swoją zawiłość oraz, po kryzysie finansowym, za zbyt późne ujawnienia strat z tytułu utraty wartości aktywów.
Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości od wielu lat pracowała nad nową regulacją, publikując kolejne jej fragmenty. W końcu prace dobiegły końca i Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej nr 9 Instrumenty finansowe wchodzi w życie 1 stycznia 2018 roku.
Z oczywistych powodów nowa regulacja dotknie w największym stopniu instytucje finansowe. Jednak myli się ten, kto uważa, że podmioty działające w innych branżach nie muszą się nim przejmować. Nowa regulacja dotyczy praktycznie wszystkich jednostek, ponieważ każda spółka ma w swoim bilansie jakieś instrumenty finansowe, którymi są choćby należności lub zobowiązania handlowe, pożyczki lub kredyty.
MSSF 9 nie zmienił, lub zmienił w niewielkim stopniu, podejście do następujących kwestii:
- ujęcie w bilansie aktywów finansowych i zobowiązań finansowych,
- usunięcie z bilansu aktywów i zobowiązań finansowych,
- klasyfikacja zobowiązań finansowych.
Znaczące zmiany z kolei wprowadzono w następujących tematach:
- klasyfikacja i wycena aktywów finansowych,
- utrata wartości,
- wpływ własnego ryzyka kredytowego na wycenę zobowiązań finansowych,
- rachunkowość zabezpieczeń.
Ważny fragment
Z oczywistych powodów nowa regulacja dotknie w największym stopniu instytucje finansowe. Jednak myli się ten, kto uważa, że podmioty działające w innych branżach nie muszą się nim przejmować. Nowa regulacja dotyczy praktycznie wszystkich jednostek, ponieważ każda spółka ma w swoim bilansie jakieś instrumenty finansowe, którymi są choćby należności lub zobowiązania handlowe, pożyczki lub kredyty.
Klasyfikacja
Dotychczasowy podział aktywów na cztery kategorie uzależnione od intencji kierownictwa jednostki został zastąpiony klasyfikacją opartą na modelu biznesowym, według którego działa jednostka oraz charakterze przepływów z instrumentu. Istotną kwestią podlegającą ocenie jest, czy składnik aktywów finansowych generuje przepływy pieniężne wyłącznie z tytułu:
- spłaty wartości nominalnej i
- odsetek, które obejmują zapłatę za wartość pieniądza w czasie, ryzyko kredytowe, inne podstawowe ryzyka i koszty związane z udzielaniem pożyczek oraz marżę zysku.
Jeśli instrument generuje przepływy obejmujące inne tytuły, np. zawiera dźwignię, nie spełnia powyższych kryteriów.
Konsekwencją oceny modelu biznesowego oraz charakteru przepływów ze składnika aktywów jest przyjęcie odpowiedniej zasady wyceny, to jest albo wyceny w zamortyzowanym koszcie albo w wartości godziwej, oraz odpowiednie jej ujęcie albo w wyniku finansowym albo w pozostałych całkowitych dochodach.
Następstwem innej niż w MSR 39 klasyfikacji aktywów może być zmiana zasad wyceny niektórych instrumentów w porównaniu z dotychczasowymi sprawozdaniami finansowymi.
Sprawdź Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF/MSR) Grant Thornton
Utrata wartości
Rada MSR diametralnie zmieniła podejście do utraty wartości aktywów finansowych. Ujęcie straty z tytułu utraty wartości według dotychczasowych zasad następowało dopiero, gdy wystąpiły obiektywne dowody utraty wartości, takie jak znaczące trudności finansowe dłużnika lub niedotrzymanie warunków umowy, np. opóźnienie w spłacie. Nowe podejście przyspiesza ujęcie strat. Już od momentu ujęcia aktywa finansowego w bilansie jednostka szacuje oczekiwane straty kredytowe za pomocą 3-stopniowego modelu opartego na zmianach ryzyka kredytowego. Standard przewiduje uproszczenia m.in. dla należności handlowych i dopuszcza stosowanie macierzy rezerw. Ze wszystkich zmian wprowadzonych przez MSSF 9 zmiana modelu szacowania strat z tytułu utraty wartości będzie najpewniej najbardziej znacząca dla jednostek prowadzących działalność handlową, produkcyjną i usługową.
Rachunkowość zabezpieczeń
Uelastyczniono podejście do rachunkowości zabezpieczeń. Będzie ono teraz w większym stopniu oddawało sposób zarządzania ryzykiem przez jednostkę. Standard dopuszcza jednak stosowanie dotychczasowej polityki opartej na MSR 39.
Zmiany w rachunkowości instrumentów finansowych wpłyną w największym stopniu na sprawozdania podmiotów z branży finansowej. Dotyczą one jednak wszystkich spółek i w wielu jednostkach działających w innych sektorach zmiany mogą być istotne. Ważne jest zatem, by ich zarządy przygotowały odpowiednio swoje kadry i systemy raportowania, a czasami również dostosowały dwoją działalność.
