Jednym z fundamentalnych praw akcjonariusza jest prawo do udziału w zyskach spółki. Nie zawsze jednak można to prawo zrealizować. Wypłata dywidendy uzależniona jest przede wszystkim od kondycji finansowej spółki. Niniejszy artykuł przedstawia zagadnienie podziału zysku i wypłaty dywidendy w prostej spółce akcyjnej.
Podsumowanie:
- Jednym z podstawowych praw akcjonariuszy w spółce jest prawo do udziału w zysku spółki. Wypłata dywidendy nie zawsze jest jednak dozwolona.
- Podział zysku w prostej spółce akcyjnej podlega podobnym zasadom co w innych spółkach kapitałowych, ale wprowadzone zostało kilka istotnych różnic.
Warunki wypłaty dywidendy w prostej spółce akcyjnej
Dywidenda (kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy) jest uzależniona od wyniku finansowego spółki z roku bieżącego oraz lat ubiegłych. Kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy nie może przekraczać sumy zysku za ostatni rok obrotowy, niepodzielonych zysków z lat ubiegłych, utworzonych z zysku kapitałów rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy, oraz kwoty z kapitału akcyjnego, która została przeznaczona do wypłaty dywidendy. Suma ta musi być pomniejszona o niepokryte straty i akcje własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały rezerwowe, które nie mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy. Dywidenda jest rozdzielana w stosunku do liczby akcji, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Odpisy z zysku
Ustawodawca zobowiązał proste spółki akcyjne do dokonywania obowiązkowych odpisów w wysokości co najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy na kapitał akcyjny na pokrycie strat, jeśli kapitał ten nie osiągnął wysokości równej 5% sumy zobowiązań wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy.
Nasz ekspert Justyna Nykiel jest do Twojej dyspozycji.
Wypłaty z kapitału akcyjnego
Istotne novum w prostej spółce akcyjnej to możliwość dokonywania wypłat z kapitału akcyjnego. W związku z tym, że umowa spółki nie określa wysokości kapitału akcyjnego a do zmian wysokości tego kapitału nie stosuje się przepisów o zmianie umowy spółki, możliwe jest elastyczne dokonywanie wpłat i wypłat z kapitału akcyjnego. Dzięki temu akcjonariuszom przysługuje duża swoboda w zarządzaniu środkami spółki, chociaż nie mogą być one dokonywane w sposób nieograniczony. Ramy zostały bowiem określone przepisami Kodeksu spółek handlowych.
Zaliczka na poczet dywidendy
Umowa spółki może upoważniać zarząd (albo radę dyrektorów) do wypłaty akcjonariuszom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy. Co ważne, zaliczka nie może być wypłacana z kapitału akcyjnego. Jeśli zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy zostały wypłacone, a spółka poniosła stratę lub osiągnęła zysk w wysokości mniejszej niż wypłacone zaliczki, akcjonariusze zobowiązani są do zwrotu zaliczek odpowiednio w całości lub części przekraczającej osiągnięty zysk.
Uprawnieni do dywidendy
Uprawnieni do dywidendy za dany rok obrotowy są akcjonariusze, którym przysługiwały akcje spółki w dniu podjęcia uchwały o wypłacie dywidendy. Umowa spółki może jednakże upoważniać walne zgromadzenie do określenia dnia dywidendy. Dzień dywidendy nie może być wyznaczony później niż w terminie dwóch miesięcy, licząc od dnia podjęcia uchwały o jej wypłacie.
Procedura wypłaty dywidendy
- Pierwszym koniecznym krokiem na drodze do wypłaty zysku akcjonariuszom jest przygotowanie rocznego sprawozdania finansowego spółki. Akcjonariuszom przysługuje prawo do udziału w zysku oraz prawo do wypłaty z kapitału akcyjnego w kwocie wynikającej z rocznego sprawozdania finansowego.
- Następnie akcjonariusze muszą podjąć uchwałę w przedmiocie przeznaczenia całości albo części zysku na wypłaty dla akcjonariuszy. Umowa spółki może przewidywać odmienne warunki wypłaty dywidendy, w takim przypadku niezbędne jest spełnienie tych warunków.
- Wypłaty dokonane na rzecz akcjonariuszy nie mogą doprowadzić do utraty przez spółkę, w normalnych okolicznościach, zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych w terminie sześciu miesięcy od dnia dokonania wypłaty. W celu weryfikacji czy ten warunek zostanie spełniony, organ zarządzający spółką, przed podjęciem decyzji o wypłacie dywidendy, powinien przeprowadzić test wypłacalności.
- Jeżeli środki na wypłatę mają pochodzić z kapitału akcyjnego spółki, konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków przewidzianych przez ustawodawcę. Należy pamiętać, że wypłata z kapitału akcyjnego nie może doprowadzić do zmniejszenia kapitału poniżej 1 zł.
- W przypadku wypłaty z kapitału akcyjnego, która ma objąć część tego kapitału stanowiącą 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy, konieczne jest przeprowadzenie postępowania konwokacyjnego. Organ zarządzający powinien ogłosić o planowanej wypłacie z kapitału akcyjnego, wzywając wierzycieli do zgłoszenia roszczeń wobec spółki w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia, a spółka ma obowiązek spełnić roszczenia wymagalne oraz zabezpieczyć roszczenia niewymagalne.
- Wypłata na rzecz akcjonariuszy z kapitału akcyjnego spółki obwarowana jest jeszcze jednym wymogiem – może ona nastąpić dopiero po wpisie zmiany wysokości kapitału akcyjnego do rejestru.
- Jeżeli w ciągu roku obrotowego akcjonariusze otrzymali wypłaty tytułem zaliczek na poczet dywidendy, należy je rozliczyć z wysokością faktycznej dywidendy. Sposób w jaki zaliczki zostaną rozliczone zależy od relacji ich sumy wypłaconej poszczególnym akcjonariuszom i należnej im dywidendy.
- Dywidendę wypłaca się w dniu określonym w uchwale walnego zgromadzenia. Jeżeli uchwała nie określa tego dnia, dywidendę wypłaca się w dniu określonym przez zarząd lub radę dyrektorów. W przypadku gdy wypłacane były zaliczki na poczet dywidendy, wypłaca się dywidendę pomniejszoną o sumę wypłaconych zaliczek.
Obowiązek zwrotu
Jeśli akcjonariusz otrzymał wypłatę dokonaną wbrew przepisom prawa lub postanowieniom umowy spółki, jest on zobowiązany do jej zwrotu. Odpowiedzialność solidarną za zwrot wraz z odbiorcą ponoszą członkowie organów spółki, chyba że nie ponoszą oni winy.
Ocena regulacji
Podział zysku w prostej spółce akcyjnej co do zasady jest uregulowany w sposób korzystny dla akcjonariuszy. Wśród zalet wymienić można niewątpliwie:
- Możliwość wypłaty dywidendy z kapitału akcyjnego. Daje to o wiele większe możliwości wypłat na rzecz akcjonariuszy.
- Brak ograniczeń w zakresie uprzywilejowania co do dywidendy – dzięki temu wspólnicy mają większą elastyczność w zakresie kształtowania zasad realizacji zysku.
- Brak wymogów co do wypłat zaliczek na poczet dywidendy. Nie ma konieczności aby zatwierdzone sprawozdanie finansowe wykazywało zysk, nie ma ograniczenia zakazującego wypłacać więcej niż połowa zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego, możliwe jest wypłacanie zaliczek już w pierwszym roku działania spółki.
Istnieje natomiast – dość istotne z punktu widzenia akcjonariuszy – ryzyko, a mianowicie potencjalna konieczność zwrotu otrzymanej dywidendy. Akcjonariusze zaangażowani wyłącznie kapitałowo i nie uczestniczący w procesie reprezentacji i prowadzenia spraw spółki mogą nie mieć świadomości, że dokonane wypłaty doprowadzą do utraty przez spółkę wypłacalności. Działanie w dobrej wierze nie stanowi przesłanki zwalniającej akcjonariusza z obowiązku zwrotu otrzymanych wypłat; może być to szczególnie dotkliwe w przypadku gdy akcjonariusz przeznaczy otrzymane środki na przykład na kolejne inwestycje.
Podział zysku w prostej spółce akcyjnej podlega podobnym zasadom co w innych spółkach kapitałowych. Na korzyść wspólników prostej spółki akcyjnej przemawia większa dowolność w zakresie wypłaty dywidendy. Z drugiej strony istotnym ryzykiem po stronie akcjonariuszy jest potencjalna konieczność zwrotu otrzymanych wypłat.
AUTOR: Karolina Jamrozik, Junior Associate, Prawnik, Zespół Korporacyjnego Doradztwa Prawnego
Prosta spółka akcyjna – nowy cykl artykułów
- Prosta(?) spółka akcyjna – nowy cykl artykułów Grant Thornton!
- Nabycie akcji prostej spółki akcyjnej nie takie proste
- Odpowiedzialność akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej (PSA)
- Prosta spółka akcyjna a spółka z o.o. – podobieństwa i różnice
- Efektywne opodatkowanie PSA i jej akcjonariuszy
- Reprezentacja prostej spółki akcyjnej – zarząd czy rada dyrektorów?
- Kupujesz albo sprzedajesz akcje prostej spółki akcyjnej? Uważaj na moment przeniesienia praw
- Założenie prostej spółki akcyjnej – jak to zrobić?
- Uproszczona likwidacja Prostej Spółki Akcyjnej
- Skutki podatkowe finansowania PSA
- Jak wypłacić dywidendę w Prostej spółce akcyjnej?
- Akcje założycielskie, czyli jak nie dać się rozwodnić w PSA
- Rejestr akcjonariuszy w prostej spółce akcyjnej
- Skutki podatkowe likwidacji PSA
- Prosta spółka akcyjna a spółka akcyjna – podobieństwa i różnice
- Zmiana umowy prostej spółki akcyjnej w praktyce
