Jakie grożą kary na naruszenie sankcji na Rosję i Białoruś?
Obowiązki nałożone na unijnych przedsiębiorców, związane z sankcjami nałożonymi na Rosję i Białoruś w pewnym uproszczeniu sprowadzić można do:
- nakazu zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych podmiotów pozostających pod kontrolą osób wpisanych na unijne listy sankcyjne, a także zakazu udostępniania tym podmiotom jakichkolwiek środków finansowych i zasobów gospodarczych,
- zakazu dostarczania na terytorium Federacji Rosyjskiej towarów oraz technologii podwójnego zastosowania, a także zakazu dostarczania na terytorium Federacji Rosyjskiej innych towarów, literalnie wskazanych w przepisach unijnych,
- zakazu sprowadzania z terytorium Federacji Rosyjskiej materiałów i towarów wymienionych w przepisach unijnych.
- zakazu świadczenia na rzecz podmiotów rosyjskich oraz rządu rosyjskiego wymienionych w przepisach usług.
Kary za naruszenie przepisów sankcyjnych określone zostały w polskiej ustawie o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego z kwietnia 2022 r.
Zgodnie z przepisami polskiej ustawy sankcyjnej, naruszenie unijnych i krajowych regulacji w zakresie sankcji nałożonych na Rosję i Białoruś może prowadzić do:
- nałożenia kary pieniężnej w wysokości do 20 000 000 zł za niedopełnienie obowiązku zamrożenia środków finansowych oraz zasobów gospodarczych, a także za naruszenie zakazu udostępniania środków finansowych podmiotom objętym listami sankcyjnymi,
- pociągnięcia do odpowiedzialności karnej na czas nie krótszy od lat 3 osób odpowiedzialnych za naruszenie zakazu dostarczania na terytorium Rosji lub Białorusi towarów i technologii podwójnego zastosowania.
Więcej informacji na temat tego, jakie konsekwencje grożą za naruszenia sankcji na Rosję i Białoruś znajdziesz w naszym artykule Jakie konsekwencje grożą za naruszenie sankcji na Rosję?
Ważny fragment
Najnowsze dane przekazane przez Departament Nadzoru nad Kontrolami Ministerstwa Finansów pokazują, że znacząco wzrosła liczba postępowań toczących się w związku z niedopełnieniem obowiązku zamrożenia środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych oraz zakazu udostępniania środków finansowych, funduszy lub zasobów gospodarczych w stosunku do osób lub podmiotów wpisanych na listę sankcyjną.
O ile zgodnie z historycznie przekazywanymi przez Ministerstwo Finansów danymi, na koniec kwietnia 2023 r. toczyło się zaledwie jedno postępowanie dotyczące nałożenia kary pieniężnej za nieprzestrzeganie przepisów sankcyjnych, o tyle zgodnie z informacjami na koniec III kwartału 2023 r. (tj. na dzień 30 września 2023 r.), wszczętych zostało 29 postępowań zmierzających do wymierzenia kary pieniężnej osobom i podmiotom odpowiedzialnym naruszeniu sankcji.
Powyższy wzrost liczby toczących się postępowań wynikać może ze zmian prawnych, które weszły w życie na koniec stycznia 2023 r. i doprowadziły do zmiany organu właściwego do wydawania decyzji w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej z Szefa Krajowej Administracji Skarbowej na naczelników właściwych urzędów celno-skarbowych.
Odpowiedzialność karna za naruszenie sankcji w praktyce
Jak wskazują dane zbierane przez Prokuraturę Krajową, rośnie również liczba toczących się postępowań karnych związanych z naruszeniami sankcji nałożonych na Rosję i Białoruś w zakresie obrotu towarami i technologiami. Zgodnie z informacjami na dzień 27 listopada 2023 r., wszczętych zostało aż 189 postępowań przygotowawczych w tej materii.
Co istotne, do sądów wniesione zostały również pierwsze akty oskarżenia w związku z naruszeniem sankcji – wniesieniem aktu oskarżenia zakończyło się 7 toczących postępowań przygotowawczych. Ta stosunkowo niska liczba wynikać może z trudnego i długotrwałego charakteru śledztw dotyczących złamania sankcji, wymagających dokładnego ustalenia sprawców naruszenia przepisów, wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy, jak również zebrania dowodów. Spodziewać można się zatem, że wraz z upływem czasu liczba wnoszonych przez prokuratorów aktów oskarżenia wzrośnie.
Jak można zabezpieczyć firmę przed ryzykiem naruszenia sankcji?
Mając na uwadze wzmożone działania ze strony organów państwowych, przedsiębiorcy powinni zadbać o wdrożenie w swojej firmie mechanizmów pozwalających na ograniczenie ryzyka naruszenia przepisów sankcyjnych.
Prace w tym zakresie przedsiębiorcy powinni poprzedzić identyfikacją czynników ryzyka w zakresie sankcji, dostosowaną do specyfiki ich firmy. Czynniki te mogą bowiem znacząco się różnić w zależności od rodzaju prowadzonej działalności, profilu klientów, czy też rynków, na które dostarczają oni swoje towary lub usługi.
Działaniem wartym rozważenia z całą pewnością jest również wdrożenie w firmie stosownych procedur sankcyjnych, pozwalających na dochowanie należytej staranności w procesie weryfikacji i monitorowania kontrahentów i zawieranych z nimi transakcji.
Kluczowym działaniem okazać może się bieżące aktualizowanie stanu wiedzy na temat regulacji sankcyjnych. Ulegają one bowiem znaczącym zmianom wraz z kolejnymi unijnymi pakietami sankcyjnymi. Firmy powinny także rozważyć przeszkolenie swojej kadry zarządzającej, jak również pracowników biorących udział w procesie nawiązywania nowych relacji gospodarczych z obowiązków w zakresie sankcji.
Zwiększona liczba postępowań zmierzających do pociągnięcia do odpowiedzialności karnej albo finansowej winnych naruszenia sankcji na Rosję i Białoruś świadczy o tym, że po ponad 1,5 roku od wejścia w życie polskiej ustawy sankcyjnej, właściwe organy państwowe wypracowały narzędzia i procedury umożliwiające skuteczniejszą kontrolę przestrzegania regulacji sankcyjnych. Mając na uwadze emocje społeczne związane z wojną w Ukrainie, należy spodziewać się podtrzymania trendu wzmożonych kontroli w tej materii.
Czytaj więcej o sankcjach na Rosję i Białoruś:
- Jak sankcje na Rosję wpłyną na firmy w Polsce?
- Jak uniknąć wpisania na listę sankcyjną?
- Lista sankcyjna, czy możesz na nią trafić? [ANKIETA]
- Nowy pakiet sankcji unijnych – zakaz świadczenia na rzecz Rosji wskazanych usług, w tym księgowych, rachunkowych i audytowych
- Co przyniósł siódmy pakiet sankcji unijnych?
- Co przyniósł ósmy pakiet sankcji na Rosję?
- Co przyniósł dziewiąty pakiet sankcji na Rosję?
- 11 pakiet sankcji na Rosję – o czym muszą pamiętać przedsiębiorcy?
- Kiedy można dokonać płatności na rzecz podmiotu objętego sankcjami?
- Organy ścigania na tropie przedsiębiorców łamiących sankcje
- Kiedy można dokonać płatności na rzecz podmiotu objętego sankcjami?
