Strategia rozwoju gminy jest jednym z kluczowych dokumentów, który powinna posiadać każda jednostka samorządu terytorialnego. Określa on kierunki rozwoju gminy na kilka kolejnych lat. Doskonale wiadomo, że zawsze łatwiej jest działać jeśli ma się plan działania. Dlatego cyklem kilku artykułów chcielibyśmy przybliżyć Państwu najważniejsze etapy prac nad strategią. Zaczynamy od diagnozy obszaru gminy.
Kolejny artykuł: Strategia rozwoju gminy – Analiza SWOT
Podsumowanie:
- Punktem wyjścia do sporządzenia strategii rozwoju gminy zawsze musi być diagnoza obszaru, dla którego określamy plan działań na kolejne lata.
- Diagnoza ta musi być sporządzona we wszystkich dziedzinach dotyczących działalności danej gminy.
- Koniecznym elementem dobrze sporządzonej diagnozy jest wyciągnięcie wniosków wynikających z przeprowadzonych analiz.
Diagnoza obszaru – punkt wyjścia do planowania
Opracowując strategię rozwoju gminy musimy zawsze przeanalizować stan zastany. Planując coś musimy przecież wiedzieć na czym stoimy, co chcemy zmienić, co chcemy ulepszyć, a co zostawić takim jakim jest, gdyż działa dobrze.
Ważny fragment
Dlatego punktem wyjścia do opracowania części planistycznej dokumentu strategicznego, w której określimy sobie kierunki naszych działań, jest rzetelnie przygotowana diagnoza obszaru gminy.
Analizowane obszary
Zgodnie z art. 10a. ust. 1 Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju „Podmiot opracowujący projekt strategii rozwoju (…) przygotowuje diagnozę sytuacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, z uwzględnieniem obszarów funkcjonalnych, w tym miejskich obszarów funkcjonalnych”
Tak więc, sporządzając diagnozę musimy przeanalizować wszystkie najważniejsze obszary dotyczące naszej gminy.
Tworząc dokument strategiczny, na każdym etapie prac musimy pamiętać o zachowaniu logiki interwencji. Dlatego właśnie w diagnozie musimy znaleźć informacje na temat tego, co działa źle i co jest problemem, na rozwiązaniu którego musimy się skupić określając na późniejszym etapie prac cele i kierunki działań.
Najważniejsze obszary badane w diagnozie to sytuacja społeczna, gospodarcza i przestrzenna. Dokonując charakterystyki tych wszystkich sfer powinniśmy przedstawić stan obecny w odniesieniu do poniższych zagadnień:
- Położenie geograficzne i podział administracyjny.
- Sytuacja demograficzna (w tym przedstawienie prognoz demograficznych).
- Sport.
- Kultura.
- Edukacja.
- Pomoc społeczna.
- Ochrona zdrowia.
- Działalność organizacji pozarządowych.
- Bezrobocie.
- Rynek pracy.
- Rolnictwo.
- Podmioty gospodarcze.
- Środowisko przyrodnicze.
- Turystyka.
- Dziedzictwo kulturowe (zabytki).
- Infrastruktura techniczna (infrastruktura drogowa, wodno-kanalizacyjna, gazowa, energetyczna, telekomunikacyjna, OZE, gospodarka odpadami itp.).
Kwestia przyporządkowania poszczególnych zagadnień do trzech ww. sfer leży w dużej mierze w gestii autora strategii. Oczywistym jest, że w przypadku części zagadnień nie będziemy mieli żadnych wątpliwości, w której części diagnozy je opisać. Dotyczy to choćby bezrobocia czy rynku pracy, które opiszemy w charakterystyce sytuacji gospodarczej. Jednakże już tak jednoznaczne nie jest w której sferze przedstawić środowisko przyrodnicze czy dziedzictwo kulturowe.
Ilu autorów – tyle pomysłów. Ważne jednak jest wskazanie metodologii przyporządkowania danego zagadnienia do danej sfery. Wtedy będzie jasne, co nami kierowało, że zrobiliśmy tak, a nie inaczej.
Uwzględnienie obszarów funkcjonalnych
Zgodnie z art. 5, pkt 6a Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, „obszar funkcjonalny to obszar, na którym występuje względnie wyodrębniający się, intensywny i otwarty system powiązań społecznych, gospodarczych lub przyrodniczych, uwarunkowanych cechami środowiska geograficznego (przyrodniczego i antropogenicznego); szczególnym typem obszaru funkcjonalnego jest miejski obszar funkcjonalny”.
W praktyce wygląda to tak, że co to takiego ten obszar funkcjonalny dowiemy się z planów zagospodarowania przestrzennego poszczególnych województw, gdyż zgodnie z art. 39 ust. 3 pkt 4 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, właśnie w planach wojewódzkich określa się granice i zasady zagospodarowania obszarów funkcjonalnych o znaczeniu ponadregionalnym oraz, w zależności od potrzeb, granice i zasady zagospodarowania obszarów funkcjonalnych o znaczeniu regionalnym.
Wyciągnięcie wniosków punktem wyjścia do dalszych prac
Niezmiernie ważne jest aby diagnoza nie była jedynie przedstawieniem suchych faktów, lecz by zawierała wnioski wyciągnięte z przeprowadzonych analiz w poszczególnych obszarach. Pozwoli nam to płynnie przejść do kolejnego etapu, czyli do analizy SWOT.
Na koniec sprawa techniczna – diagnoza może stanowić integralną część tworzonej strategii, bądź też może być jedynie załącznikiem do niej. Wybierając tę drugą opcję musimy pamiętać, że wnioski z przeprowadzonej diagnozy muszą znaleźć się w dokumencie głównym.
Gdy mamy gotową diagnozę czyli przebadaliśmy wszystkie najważniejsze obszary działania gminy i co najważniejsze wyciągnęliśmy wnioski z naszych analiz, możemy przejść do sporządzenia analizy SWOT.
Będzie ona stanowiła pomost łączący część diagnostyczną z częścią planistyczną dokumentu.
O tym w następnym artykule.
Strategia rozwoju gminy – 7 kluczowych kroków:
- Strategia rozwoju gminy – co to jest? Diagnoza obszaru
- Strategia rozwoju gminy – Analiza SWOT
- Strategia rozwoju gminy – cele strategiczne i operacyjne
- Strategia rozwoju gminy – kierunki działań i oczekiwane rezultaty
- Strategia rozwoju gminy – model struktury funkcjonalno – przestrzennej gminy
- Strategia rozwoju gminy – obszary strategicznej interwencji
- Strategia rozwoju gminy – system realizacji strategii
