W kolejnym artykule cyklu „Strategia rozwoju gminy” omówimy model struktury funkcjonalno–przestrzennej gminy – kwestię stanowiącą novum, a wynikającą z nowelizacji ustawy o samorządzie gminnym, która weszła w życie 13.11.2020 r.
Poprzedni krok: Strategia rozwoju gminy – kierunki działań i oczekiwane rezultaty
Kolejny krok: Strategia rozwoju gminy – obszary strategicznej interwencji
Ustawodawca jasno określił elementy strategii rozwoju gminy. Są wśród ich takie, których do tej pory nie było:
- Model struktury funkcjonalno – przestrzennej,
- Ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie,
- Obszary strategicznej interwencji określone w strategii rozwoju województwa wraz z zakresem planowanych działań,
- Obszary strategicznej interwencji kluczowe dla gminy, jeżeli takie zidentyfikowano, wraz z zakresem planowanych działań.
Aby dokładnie wiedzieć, co powinno znaleźć się w opisie tych zagadnień, zwróciliśmy się o interpretację cytowanych wyżej przepisów do Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej.
W związku z powyższym, w dalszej części naszego artykułu opierać się będziemy na uzyskanych odpowiedziach.
Strategia rozwoju gminy – podejście zintegrowane
Obecnie od dnia wejścia w życie nowych przepisów, strategie rozwoju gminy muszą być sporządzane z wykorzystaniem zintegrowanego podejścia. Zintegrowane podejście łączy ze sobą sferę społeczną, gospodarczą i przestrzenną, o czym pisaliśmy już wcześniej. W zamyśle ustawodawcy kompleksowy dokument ma zapewnić koordynację przestrzenną wszelkich planowanych działań w zgodzie ze zrównoważonym rozwojem i ładem przestrzennym. Proces decyzyjny będzie następował w oparciu o możliwości wykorzystania przestrzeni pod kątem przewidywanych ingerencji w jej struktury, ale również będzie stanowił odpowiedź na problemy przestrzeni (takie m. in. jak chaotyczne rozpraszanie zabudowy, nieefektywne wykorzystanie przestrzeni skutkujące marnotrawieniem terenów zielonych i rolnych, działania w przestrzeni naruszające krajobraz i dziedzictwo kulturowe, konflikty pomiędzy użytkownikami przestrzeni).
Celem nowych regulacji jest włączenie polityki przestrzennej do polityki rozwoju. W efekcie wymiar przestrzenny zintegrowanych strategii rozwoju będzie realizowany poprzez:
- ukierunkowanie działań do konkretnych obszarów i dopasowanie ich do potrzeb i możliwości tych obszarów,
- określenie zasad i celów polityki przestrzennej oraz struktury funkcjonalno-przestrzennej jednostki, dla której opracowywana jest strategia (model struktury funkcjonalno-przestrzennej),
- ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej.
Nasz ekspert Maria Murawska jest do Twojej dyspozycji.
Model struktury funkcjonalno – przestrzennej w gminie
Rolą modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej jest zobrazowanie przyjętej wizji rozwoju, do powstania której przyczynią się efekty realizacji celów rozwojowych strategii, również tych z zakresu zagospodarowania przestrzennego.
Dotychczasowe doświadczenia planistyczne ugruntowały wykorzystanie w dokumentach planistycznych struktury funkcjonalno-przestrzennej.
Ważny fragment
Została ona określona jako układ przestrzenny kształtujący funkcjonalność jednostki, na który składa się rozmieszczenie głównych elementów przyrodniczych i społeczno- gospodarczych oraz obszarów wyróżniających się charakterem i dynamiką procesów rozwojowych wraz z ich zależnościami i powiązaniami.
Ustawodawca pozostawił jednak pełną swobodę przy kształtowaniu modelu struktury funkcjonalno-przestrzennej. Tak więc treść i sposób przedstawienia modelu będą zależeć od charakteru terenu objętego modelem, przyjętych kierunków rozwoju i stopnia zaawansowania ich realizacji oraz koncepcji autorów.
Ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie
Przejawem zintegrowanego podejścia w planowaniu rozwoju jest określenie w strategii rozwoju gminy ustaleń i rekomendacji w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie.
Pierwszy etap reformy systemu zarządzania rozwojem nie objął spraw z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego, a tym samym nie powierzył strategii roli kreowania polityki przestrzennej w gminie oraz zasad zagospodarowania przestrzennego. Wciąż trwające prace nad zmianą systemu planowania przestrzennego oraz brak ostatecznych przesądzeń w tym zakresie, uniemożliwiły wdrożenie w pełni zintegrowanego planowania społeczno-gospodarczego oraz przestrzennego, a jedynie pozwoliły wprowadzić mechanizmy zapewniające powiązanie między nimi.
Przykłady praktyczne
Ustalenia i rekomendacje powinny wskazywać przewidywane czy pożądane działania w dziedzinie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej, np. ujmując w dużym skrócie, potrzebę: planowania struktur wielofunkcyjnych, zapewnienia terenów poza centrami miast przeznaczonych pod parkingi, utrzymania terenów rolnych i leśnych objętych ochroną, czy rewitalizacji zabytkowych założeń dworskich i pałacowo-parkowych.
Zidentyfikowane ustalenia i rekomendacje w zakresie kształtowania i prowadzenia polityki przestrzennej w gminie powinny sygnalizować działania planistyczne niezbędne lub pożądane do realizacji strategii. Ich zakres powinien być ustalany indywidualnie, w zależności od charakteru gminy, treści strategii czy aktualności dokumentów planistycznych.
Strategia rozwoju gminy – 7 kluczowych kroków:
- Strategia rozwoju gminy – co to jest? Diagnoza obszaru
- Strategia rozwoju gminy – Analiza SWOT
- Strategia rozwoju gminy – cele strategiczne i operacyjne
- Strategia rozwoju gminy – kierunki działań i oczekiwane rezultaty
- Strategia rozwoju gminy – model struktury funkcjonalno – przestrzennej gminy
- Strategia rozwoju gminy – obszary strategicznej interwencji
- Strategia rozwoju gminy – system realizacji strategii
