O wyroku TSUE, kwestionującym zgodność polskich przepisów dotyczących zasad rozliczania podatku naliczonego z tytułu WNT, pisaliśmy już wielokrotnie. Wyrok ten dał podatnikom, którzy ponieśli ciężar finansowy związany z zapłatą odsetek z tytułu braku możliwości wykazania podatku naliczonego i należnego w tym samym okresie, do ubiegania się o zwrot tych odsetek. W celu odzyskania odsetek konieczne jest złożenie wniosku o stwierdzenie nadpłaty, jak się jednak okazuje – nie musi się to wiązać ze składaniem korekt wszystkich deklaracji VAT, w których podatek naliczony i należny zostały wykazane w różnych okresach.
Podsumowanie:
- Jak wynika z naszej praktyki, organy podatkowe, choć niechętnie, to jednak przychylają się do wniosków podatników o zwrot odsetek bez żądania od nich składania czasochłonnych w przygotowaniu korekt deklaracji VAT.
Co wynika z wyroku TSUE
W wyroku z 18 marca 2021 r. TSUE wskazał na ugruntowane w dotychczasowym orzecznictwie stanowisko, iż w ramach systemu odwrotnego obciążenia podstawowa zasada neutralności VAT wymaga, aby odliczenie naliczonego podatku zostało przyznane, jeżeli zostały spełnione wymogi materialne, nawet wówczas, gdy niektóre wymogi formalne zostały pominięte przez podatnika. Jeżeli organ podatkowy posiada informacje niezbędne do ustalenia, że zostały spełnione wymogi materialne, to nie może on nakładać dodatkowych warunków dotyczących przysługującego podatnikowi prawa do odliczenia tego podatku, które mogłyby w efekcie praktycznie uniemożliwić wykonanie tego prawa;
Analizując przepisy Ustawy VAT TSUE zauważył, że stosowanie polskich uregulowań może skutkować tym, że rozliczenie kwoty wymagalnego VAT i tej samej kwoty VAT podlegającego odliczeniu, związanych z jednym i tym samym nabyciem wewnątrzwspólnotowym (ale także importem usług), nie będzie miało miejsca w tym samym okresie rozliczeniowym, niezależnie od okoliczności danej sprawy, dobrej wiary podatnika i powodów opóźnienia w złożeniu deklaracji VAT należnego z tytułu takiego nabycia. Stosowanie tego uregulowania opóźnia, z uwagi na samo naruszenie warunku formalnego, wykonanie prawa do odliczenia VAT należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (importu usług). Tym samym czasowo obarcza ono podatnika ciężarem VAT, co godzi w zasadę neutralności VAT.
Podatnicy nie mają obowiązku stosować przepisów krajowych niezgodnych z przepisami prawa UE. Skoro TSUE zakwestionował warunek uzależniający dokonanie rozliczenia podatku naliczonego i należnego z tytułu WNT w tym samym okresie rozliczeniowym od zadeklarowania podatku należnego w terminie 3 miesięcy od miesiąca powstania obowiązku podatkowego z tytułu WNT, to można ten warunek (tzn. zadeklarowanie w terminie 3 miesięcy) pominąć. Bez znaczenia jest tu nawet powód, dla którego warunek ten nie został spełniony.
Ważny fragment
W wyniku zastosowania wadliwie skonstruowanego przepisu prawa krajowego, podatnicy wykazywali najpierw podatek należny, co spowodowało powstanie zaległości podatkowej i konieczność zapłaty odsetek. Podatek naliczony mógł zostać wykazany na bieżąco. W efekcie podatnik ponosił ciężar finansowy w postaci odsetek, którego nigdy nie powinien był ponosić, mając na uwadze neutralność VAT.
Stosowanie ww. zasady od stycznia 2017 roku, gdy zakwestionowane przez TSUE przepisy wprowadzono w Polsce, trwale naruszało przez długie ponad 4 lata zasadę neutralności VAT, gdyż zarówno w związku z WNT, jak i importem usług podatnik nie powinien ponosić ciężaru ekonomicznego należnego podatku od towarów i usług – w postaci zapłaty odsetek.
Czym jest nadpłata w VAT
Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej za nadpłatę uważa się kwotę nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku. Na równi z nadpłatą traktuje się część wpłaty, która została zaliczona na poczet odsetek za zwłokę, jeżeli wpłata ta dotyczyła zaległości podatkowej.
Zapłacone przez podatnika odsetki z tytułu wadliwego wykazywania podatku naliczonego stanowią nadpłatę podatku, o której mowa w art 74 pkt 3 Ordynacji podatkowej – są ściśle związane z zakwestionowanym przez TSUE przepisem Ustawy VAT.
Ważny fragment
Zgodnie z tym przepisem, jeżeli nadpłata powstała w wyniku orzeczenia TSUE, a podatnik, którego zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej (z mocy prawa) nie był obowiązany do składania deklaracji – wysokość nadpłaty określa podatnik we wniosku o jej zwrot. Zatem – skoro odsetki stanowią nadpłatę, to w celu uzyskania zwrotu odsetek wystarczający jest wniosek o stwierdzenie ich nadpłaty, bez konieczności korekty deklaracji VAT.
Podatnik nie musi zatem korygować deklaracji VAT poprzez wykazanie w tym samym okresie podatku należnego i naliczonego z tytułu WNT/importu usług, a tym samym wykazania nadpłaty (nadwyżki podatku naliczonego nad należnym). Korygowanie deklaracji poprzez przeniesienie podatku naliczonego do okresu, w którym pierwotnie wykazano naliczony (tak aby transakcja była neutralna) może bowiem skutkować powstaniem zaległości, bo zmniejsza się podatek naliczony, za okres z którego go przenosimy.
Czy trzeba składać korekty deklaracji, aby odzyskać odsetki?
Ważny fragment
W naszej ocenie jednak podatnik nie jest zobowiązany do składania korekt deklaracji, aby odzyskać odsetki. Wskazuje na to przede wszystkim fakt, że odsetek nie wykazuje się w deklaracjach VAT.
Ponadto podatnik, do czasu zmiany odpowiednich przepisów prawa krajowego, ma możliwość dokonania wyboru, tj. może zastosować obowiązujące normy prawa krajowego lub bezpośrednio zastosować przepisy dyrektywy VAT z uwzględnieniem wykładni wskazanej w orzeczeniu TSUE, gdyż samo wydanie orzeczenia TSUE nie zmienia ani nie uchyla obowiązujących przepisów krajowych. Stosując się do obowiązujących przepisów prawa krajowego, podatnik nie ma obowiązku złożenia korekt deklaracji VAT. Nie wpływa to jednak na fakt, że odsetki zostały niesłusznie zapłacone, nie powinny były powstać i są wynikiem wyłącznie zastosowania wadliwego prawa krajowego, a co się z tym wiąże – podatnikowi przysługuje roszczenie o ich zwrot.
Możliwość ubiegania się przez podatnika jedynie o zwrot niesłusznie zapłaconych odsetek, bez korygowania deklaracji potwierdził NSA m. in. w wyrokach z dnia 16 maja 2017 r. (sygn. akt I FSK 1623/15 oraz I FSK 1689/15). Sąd zajął bowiem następujące stanowisko, że w sytuacji, kiedy podatnik wnosi jedynie o zwrot nienależnie zapłaconych odsetek od nienależnie wykazanego zobowiązania podatkowego (co wywodzi z orzeczenia TSUE), żądanie takie znajduje oparcie w art. 74 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Sprawa dotyczyła BGŻ Leasing sp. z o.o. i kwestii opodatkowywania VAT usług ubezpieczenia i usług leasingu.
Wyrok TSUE jednoznacznie wskazuje, że podstawową zasadą w zakresie rozliczenia WNT jest neutralność podatkowa. Zasada neutralności zostanie spełniona, jeżeli organ podatkowy zwróci podatnikowi zapłacone odsetki. Z taką neutralnością nie będziemy mieli jednak do czynienia, jeżeli od podatnika zażąda się dokonania korekty podatku naliczonego (in minus) w deklaracjach VAT za okresy, w których rozliczył podatek naliczony od WNT/importu usług „na bieżąco”. Mogłoby to bowiem prowadzić do sytuacji, że korygując deklarację za te okresy poprzez zmniejszenie w niej podatku naliczonego podatnik narazi się na odsetki od zaległości podatkowych. Taka sytuacja z pewnością nie jest realizacją zasady neutralności i proporcjonalności i pozostaje w sprzeczności z wyrokiem TSUE.
Zwrot odsetek zapłaconych z tytułu niezgodnego z unijnymi przepisami rozliczonego podatku VAT od WNT i importu usług, w związku z wyrokiem TSUE, jest możliwy bez uciążliwego i czasochłonnego korygowania deklaracji VAT. Z naszego doświadczenia wynika, że wystarczający jest wniosek o stwierdzenie nadpłaty i wykazanie w nim dokładnie za jakie okresy i w jakich kwotach naliczone zostały odsetki. Służymy wsparciem w zakresie przygotowania takiego wniosku.
Kontrole i postępowania podatkowe: nowy cykl artykułów
- Ordynacja podatkowa: Rodzaje i tryby kontroli rozliczeń podatkowych
- Rodzaje kontroli podatkowych – Ustawa KAS
- Wszczęcie kontroli a korekta deklaracji podatkowej
- Wyrok TSUE ws. WNT – ostatni moment na wznowienie postępowania
- Prawa podatnika w postępowaniu podatkowym
- Obowiązki podatnika w trakcie kontroli podatkowej
- Kary porządkowe nakładane w trakcie kontroli i postępowania podatkowego
- Uchylenie decyzji zabezpieczającej zobowiązanie podatkowe a umorzenie postępowania zabezpieczającego
- Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych
- Przekazywanie JPK Na żądanie podczas kontroli podatkowej
- Decyzja nieostateczna może podlegać egzekucji
- Czas i miejsce prowadzenia kontroli podatkowej
- Zwrot odsetek z tytułu WNT po wyroku TSUE możliwy bez składania korekt deklaracji VAT
- Pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia a Wiążąca Informacja Stawkowa
- Kontrowersje dotyczące kontroli celno-skarbowej w zakresie akcyzy
- Czynności sprawdzające realizowane przez organ
- Przekształcenie kontroli podatkowej oraz celno-skarbowej w postępowanie podatkowe
- Zakończenie kontroli podatkowej i kontroli celno-skarbowej
- Nowe zasady prowadzenia postępowań z tytułu importu towarów
- Nowe uprawnienia organów podatkowych przewidziane w Polskim Ładzie – nabycie sprawdzające
