Od 1 stycznia 2019 roku zmieniły się zasady opodatkowania na gruncie podatku VAT bonów na towary i usługi. Przedsiębiorcy muszą określić, czy emitowane przez nich bony są bonami SPV lub MPV. Od właściwego rozpoznania rodzaju bonu, uzależniony będzie bowiem sposób opodatkowania ich obrotu.
Podsumowanie
- Obrót bonem jednego przeznaczenia spowoduje obowiązek rozpoznania podatku VAT zarówno w chwili jego emisji, jak i przy każdym jego dalszym przekazaniu.
- Faktyczna wymiana towarów czy usług za bon jednego przeznaczenia, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.
- Obrót bonem różnego przeznaczenia spowoduje obowiązek rozpoznania podatku VAT dopiero w momencie wymiany bonu na określone towary lub usługi.
Opodatkowanie VAT bonów towarowych – dotychczasowe zasady
Do końca 2018 r. zasady opodatkowania podatkiem VAT obrotu bonami na towary lub usługi nie były uregulowane w Ustawie VAT. Zgodnie z ogólnie akceptowaną praktyką, wydanie bonu (zarówno odpłatne, jak i nieodpłatne) nie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT, dopiero wydanie towaru/usługi w zamian za przekazanie bonu stanowiło odpłatną dostawę. W części państw członkowskich istniały regulacje określające obowiązek podatkowy z tytułu emisji czy dalszego obrotu bonami towarowymi, jednak moment jego powstania kształtował się różnorodnie. Zdarzało się więc, że podatnicy organizowali obrót bonami towarowymi w sposób, który pozwalał na całkowite uniknięcie opodatkowania podatkiem VAT dostawy bonów.
W celu zharmonizowania przepisów w tym zakresie, prawodawca unijny wydał tzw. dyrektywę voucherową i zobowiązał państwa członkowskie, do implementacji wynikających z dyrektywy regulacji, ujednolicających sposób opodatkowania obrotu bonami.
W związku z tym, do polskiego porządku prawnego wprowadzono przepisy zmieniające ustawę VAT w zakresie opodatkowania bonów towarowych. Zmiany weszły w życie dnia 1 stycznia 2019 roku. Zgodnie z zastrzeżeniami wskazanymi w dyrektywnie voucherowej, nowe przepisy nie powinny wpływać na zasady opodatkowania bonów wyemitowanych przed dniem wejścia w życie zmian. W związku z tym, nowe regulacje zasadniczo nie dotyczą bonów wyemitowanych przed dniem 1 stycznia 2019 roku.
Nowe pojęcia w Ustawie VAT
Do Ustawy VAT wprowadzone zostały trzy istotne definicje. W pierwszej kolejności, w Ustawie VAT pojawiła się definicja bonu, który rozumiany jest jako instrument, z którym wiąże się obowiązek jego przyjęcia jako wynagrodzenia lub części wynagrodzenia za dostawę towarów lub świadczenie usług i w przypadku którego towary, które mają zostać dostarczone lub usługi, które mają zostać wykonane, lub tożsamość potencjalnych dostawców lub usługodawców są wskazane w samym instrumencie lub określone w powiązanej dokumentacji, w tym w warunkach wykorzystania tego instrumentu.
Nowe przepisy odnoszą się więc jedynie do bonów, które same w sobie dają prawo do uzyskania towarów lub usług. Regulacjom tym nie podlegają choćby kupony zniżkowe, które jedynie uprawniają do otrzymania wyrażonego w procentach rabatu, ale same w sobie nie dają prawa do nabycia towaru czy skorzystania z usługi. Bez znaczenia przy tym jest, czy bony emitowane są w tradycyjnej, papierowej formie czy w formie elektronicznej.
Ponadto, Ustawa VAT rozróżnia dwa rodzaje bonów – bony jednego przeznaczenia (tzw. bony SPV) i bony różnego przeznaczenia, określane jako bony MPV.
Bon jednego przeznaczenia to bon, w przypadku którego miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług, których bon dotyczy, oraz kwota należnego podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze z tytułu dostawy tych towarów lub świadczenia tych usług są znane już w chwili jego emisji. Bony różnego przeznaczenia zdefiniowane zostały jako bony inne niż bony jednego przeznaczenia.
Jak wskazuje się w uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej Ustawę VAT w zakresie opodatkowania bonów towarowych, istotą wprowadzonego rozróżnienia jest to, czy w momencie emisji bonu, dostępnych jest wystarczająco dużo informacji, by stwierdzić, gdzie ma nastąpić opodatkowanie podatkiem VAT i w jakiej kwocie, w związku z dostawą towarów lub świadczeniem usług, na które bon ostatecznie zostanie wymieniony. Rozróżnienie to będzie miało bowiem znaczenie dla momentu, w którym podatnik powinien naliczyć podatek VAT.
Bony SPV
W przypadku bonów jednego przeznaczenia, obowiązek naliczania podatku VAT powstaje każdorazowo w chwili transferu takiego bonu. Przez transfer należy rozumieć zarówno emisję bonu towarowego, jak i każde jego dalsze przekazanie. Za emisję bonu nie należy jednak uważać samego jego wytworzenia tj. podjęcia wszelkich technicznych czynności temu służących, choćby takich jak druk bonu. Dopiero przekazanie bonu przez emitenta do pierwszego posiadacza, czyli finalne wprowadzenie bonu do obrotu, będzie jego emisją, powodującą obowiązek rozpoznania podatku VAT.
Jeśli więc emitent w chwili emisji danego bonu towarowego będzie w stanie określić miejsce dostawy towarów lub świadczenia usług w zamian za bon oraz kwotę podatku należnego, wówczas podatek VAT powinien być naliczony już w chwili emisji bonu, jak i przy każdym dalszym przekazaniu bonu po jego emisji. Za bon SPV uznamy więc przykładowo bon na konkretną usługę, taką jak usługa fryzjerska, który może być wykorzystany przez klienta w konkretnym salonie fryzjerskim, czy konkretnej sieci takich salonów bądź bon, który będzie mógł zostać wymieniony na konkretne towary lub usługi w określonej sieci handlowej na terenie Polski, jeśli z góry wiadomo, że są to towary lub usługi opodatkowane określoną, jednolitą stawką podatku.
Obowiązek opodatkowania bonów towarowych w chwili ich transferu oznacza, że na emitencie bonu spoczywa obowiązek zapłaty podatku VAT od pierwszego wprowadzenia bonu do obrotu tak, jakby towary objęte bonem zostały dostarczone lub usługi objęte bonem zostały wykonane, a także przy każdym kolejnym przekazaniu tego bonu po jego emisji. Z kolei samego faktycznego przekazania towarów lub świadczenia usług w zamian za bon SPV jako wynagrodzenie czy jego część, nie będzie uznawało się za niezależną transakcję w części, w jakiej wynagrodzenie stanowić będzie bon. Oznacza to, że w części zakupów, które zostaną „sfinansowane” bonem, transakcja wymiany bonu na towar lub usługę nie będzie podlegała ponownemu opodatkowaniu podatkiem VAT.
Natomiast w części zakupów nieobjętej bonem, za które klient zapłaci – sprzedawca będzie musiał rozpoznać obowiązek podatkowy i rozliczyć podatek należny z tego tytułu.
Bony MPV
Ważny fragment
W przypadku obrotu bonami różnego przeznaczenia, obowiązek rozpoznania podatku VAT powstaje w momencie skorzystania z danego bonu, a więc w momencie faktycznej dostawy towarów czy wykonania usług, do których uprawnia dany bon.
Najczęściej dopiero wówczas zaistnieje bowiem możliwość określenia wysokości podatku należnego. Ewentualny wcześniejszy transfer bonów typu MPV nie podlega opodatkowaniu.
Warto również zwrócić uwagę, na sytuację, w której inny podmiot emituje bon MPV, a inny jest ostatecznym dostawcą towarów i usług. Jeżeli dostawca towarów czy usług nabył bon MPV od emitenta, to zastosowanie znajdują zasady wskazane wyżej. Jeżeli jednak ostateczny dostawca towarów czy usług działa jedynie jako pośrednik tj. na rzecz emitenta, a nie na rachunek własny, wówczas opodatkowaniu podatkiem VAT na zasadach ogólnych podlegać będą świadczone przez ostatecznego dostawcę usługi pośrednictwa/dystrybucji bonów (o ile pośrednik pobiera z tego tytułu wynagrodzenie). Samo przekazanie bonu różnego przeznaczenia dystrybutorowi nie będzie podlegało podatkowi VAT, natomiast opodatkowana będzie usługa dystrybucji, a także faktyczne przekazanie towarów czy wyświadczenie usług w zamian za bon.
Istotna jest kwalifikacja bonu
Przedsiębiorcy, emitujący instrumenty uprawniające klientów do nabycia danych towarów czy usług, muszą pamiętać o zmianach w zakresie zasad opodatkowania bonów towarowych podatkiem VAT. Od 1 stycznia 2019 roku mamy bowiem do czynienia z dwoma rodzajami bonów – bonami SPV i MPV – których odpowiednie rozpoznanie będzie warunkowało sposób opodatkowania ich obrotu.
Więcej o nowych zasadach opodatkowania bonów a obowiązki wobec KNF czytaj na blogu.
AUTOR: Agata Netyks, konsultant, Doradztwo Podatkowe
