Uporczywość, to czasem jednorazowa czynność

Przepisy kodeksu karnego skarbowego nie definiują pojęcia uporczywości w niepłaceniu podatków. Według internetowego słownika języka polskiego uporczywy, to „trudny do usunięcia, utrzymujący się długo lub ciągle powtarzający się”. Zatem o uporczywości należałoby mówić w sytuacji, gdy podatnik wielokrotnie narusza obowiązek wpłaty podatku w określonym terminie.

Niestety, nie jest to takie oczywiste. W naszej Akademii wskazywaliśmy, że za uporczywe może być uznane dwukrotne niewpłacenie podatku w terminie. Natomiast, w niektórych okolicznościach, nawet jednorazowe nieuiszczenie podatku może wyczerpywać znamiona uporczywości, a w konsekwencji stanowić wykroczenie skarbowe uporczywego niewpłacania podatku w terminie.

Do takiego wniosku doszedł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 listopada 2013 r. (sygn. akt  I KZP 11/13). W swoich rozważaniach Sąd odwołał się do języka powszechnego – m.in. na podstawie Słownika języka polskiego, M. Szymczak, Warszawa 1999 – gdzie uporczywość oznacza zarówno stan „utrzymujący się długo”, „ciągle trwający”, jak i stan „powracający”, „powtarzający się”, a to doprowadziło do konkluzji, iż w języku polskim określenie „uporczywe” nie jest bynajmniej ograniczone do zachowań powtarzających się, lecz obejmuje również jedno zachowanie, jeżeli trwa ono odpowiednio długo, a więc utrzymuje się przez określony, ale dłuższy czas. Podkreślił też, że karalne jest nie samo niewpłacenie podatku w terminie, lecz wyłącznie uporczywe jego niewpłacenie w terminie wskazanym w ustawie. Niezbędne jest zatem ustalenie dopiero – i to już po upływie tego terminu – czy uchybienie mu można uznać za uporczywe. Nie ma tu znaczenia fakt, że nieuiszczona w terminie kwota podatku stała się zaległością podatkową. Istotne jest natomiast ustalenie, czy w dacie płatności podatku, którego nie uiszczono w terminie, zaniechanie podatnika cechowała uporczywość, a więc nie tylko zamiar niezapłacenia podatku do wskazanej przez ustawę daty, lecz i np. odsunięcie jego uregulowania na dłuższy, bliżej nieokreślony czas.

Na zaistnienie znamienia uporczywego niewpłacenia podatku w terminie, będącego warunkiem odpowiedzialności za wykroczenie skarbowe, może wskazywać zarówno cykliczność zachowań podatnika, polegająca na umyślnym niestosowaniu się do wymogu terminowego płacenia podatku, jak i jednorazowe, ale długotrwałe zaniechanie przez niego uregulowania podatku płaconego jednorazowo, mające miejsce już po terminie płatności tego podatku, a więc gdy ma on uregulować go już jako zaległość podatkową, jeżeli zachowanie to wskazuje, że zamiarem podatnika w momencie upływu terminu płatności podatku było uporczywe jego niewpłacenie, a więc odsunięcie uregulowania tego podatku na dłuższy okres, bez występowania o odroczenie jego płatności lub rozłożenie na raty.

Może to dotyczyć więc sytuacji, gdy np. podatnik, mimo złożenia deklaracji podatkowej i wykazania w niej należnego do zapłaty podatku, nie podejmuje, i to przez długi czas, jakichkolwiek działań w celu uregulowania owego podatku, choć termin jego płatności już minął. Możliwe jest jednak także ustalenie, że mimo braku przez dłuższy okres reakcji ze strony podatnika, zachowanie jego nie jest nacechowane uporczywością, jako że wynika z przyczyn od niego całkowicie niezależnych (np. wypadki losowe). Dotyczy to zresztą zarówno podatku płaconego jednorazowo, jak i podatku regulowanego w formie zaliczek lub w ratach, gdyż poczynione ustalenia i tu mogą wskazywać, że nieuiszczenie w terminie niektórych z nich nastąpiło z przyczyn od podatnika niezależnych, a więc nie można mówić o uporczywości w zachowaniu podatnika.

Rzecz bowiem w tym, że naruszenie terminu płatności może być pozbawione uporczywości, zarówno z uwagi na przyczyny od podatnika niezależne, jak i nawet zależne od niego. Te ostatnie przecież, jeżeli prowadzą jedynie do krótkiego opóźnienia się w uregulowaniu jednorazowo płaconego zobowiązania podatkowego, nie mogą być uznane za cechujące się uporczywością. Łącznie zaś kilkakrotne niedotrzymanie terminu płatności podatku, w razie przedzielenia tych zaniechań okresami płacenia podatku w terminie, także może oznaczać brak znamienia uporczywości w zachowaniu podatnika.

I te wszystkie względy winniśmy mieć na uwadze, gdy sezon wakacyjny spowoduje, że nie zapłacimy podatku w terminie.

Kontynuując wątek sezonu wakacyjnego informujemy, że Akademię poświęconą przestępstwom i wykroczeniom skarbowym wznowimy w październiku.