Nowe narzędzie planowania sukcesyjnego, fundacja rodzinna, zgodnie z opublikowanym projektem ustawy już od przyszłego roku ma stać się nowym elementem polskiego porządku prawnego. Zespół ds. Firm Rodzinnych Grant Thornton aktywnie uczestniczy w konsultacjach do projektu ustawy w tym zakresie.
Fundacja rodzinna – nowe narzędzie sukcesyjne
Fundacja rodzinna jest długo oczekiwanym wehikułem prawnym, który wydatnie ułatwić może planowanie i wdrażanie sukcesji w firmach rodzinnych. Istotą fundacji rodzinnej pozostaje fakt, iż beneficjenci fundacji nie są jej wspólnikami ani nie uzyskują udziału we współwłasności majątku fundacji, a jedynie prawo do wypłat określonych w statucie fundacji, przy czym beneficjentami fundacji będą mogły być wyłącznie osoby fizyczne bądź organizacje pożytku publicznego. Pozwala to na retencję majątku rodzinnego, w szczególności firmy rodzinnej w jednym podmiocie i ograniczenie ryzyka podziału majątku na wiele osób lub sprzedaży udziałów osobom spoza rodziny.
Fundacja rodzinna – założenia projektu ustawy
Zgodnie z projektem ustawy, fundacja rodzinna ma stanowić podmiot posiadający osobowość prawną, zakładany przez fundatora na podstawie oświadczenia zawartego w statucie fundacji lub w testamencie. Tworząc fundację, fundator, w ramach statutu będzie miał daleko idącą swobodę zarówno w określeniu celów fundacji, zasad powoływania i odwoływania członków organów, jak również sposobu zarządzania przez fundację jej majątkiem. Co ciekawe, projektowana regulacja dopuszcza ograniczenie możliwości zmiany statutu przez beneficjentów fundacji (a zatem najczęściej sukcesorów fundatora) – tym samym, fundator uzyska możliwość utrwalenia swojej woli na pokolenia.
Zgodnie z założeniami ustawodawcy, fundacja nie może wykonywać działalności gospodarczej, a zatem powinna pełnić wyłącznie funkcje właścicielskie w stosunku do majątku rodzinnego. Rozwiązanie to jest podyktowane celem ochrony przed ewentualnym ryzykiem związanym z operacjami gospodarczymi, jednakże (co zostało przez Grant Thornton zgłoszone w procesie konsultacji projektu) może prowadzić do powstania szeregu wątpliwości co do kwalifikacji i skutków prawnych oraz podatkowych zarządzania przez fundację składnikami majątku (np. portfelem udziałów i akcji w spółkach prawa handlowego lub nieruchomościami).
Fundacja rodzinna może stać się wyjątkowym narzędziem sukcesyjnym, ze względu na swoje szczególne cechy:
- Oddzielenie własności firmy rodzinnej od pobierania z niej pożytków – beneficjenci fundacji nie będą jej wspólnikami i co za tym idzie nie będą mieli możliwości zbycia praw udziałowych w fundacji,
- Szerokiej swobody w ustaleniu przez fundatora reguł zarządzania majątkiem rodzinnym na przyszłość, z możliwością zablokowania zmiany tych reguł w przyszłości
- Elastyczny sposób określenia kręgu beneficjentów – mogą oni zostać wskazani zarówno poprzez ich imienne określenie, jak również wskazanie pewnej kategorii osób (np. potomków fundatora) czy też celu (np. wsparcia członków w zakresie ich potrzeb edukacyjnych).
Ważny fragment
Jednakże, aby Fundacja rodzinna była wybierana przez rodziny jako narzędzie planowania sukcesyjnego, konieczne będzie wprowadzenie zmian w zakresie opodatkowania w stosunku do aktualnie projektowanych rozwiązań, które zakładają, że fundacja będzie opodatkowana mniej korzystnie niż spółki holdingowe – projekt zakłada bowiem opodatkowanie dywidend wypłacanych do fundacji rodzinnej.
Szczegółowe informacje w zakresie planowanych rozwiązań przedstawia poniższa grafika:
Nowy instrument prawny w postaci fundacji rodzinnej jest z pewnością odpowiedzią na potrzeby przedsiębiorców rodzinnych i może stać się istotnym elementem planowania sukcesyjnego. Aby jednak rozwiązanie to zyskało na popularności konieczne będzie wprowadzenie modyfikacji do projektowanych rozwiązań, w szczególności w zakresie opodatkowania. Jeżeli bowiem rozwiązania oparte o fundację będą mniej atrakcyjne niż rozwiązania holdingowe, trudno spodziewać się dużej popularności tej formy prawnej wśród rodzimych przedsiębiorców. Grant Thornton aktywnie uczestniczy w pracach ustawodawczych, zgłaszając uwagi w tym zakresie.
