Oleje opałowe – ważny wyrok

Początki sporu

Kontrowersje dotyczące tego zagadnienia maja długą historię. Jeszcze przed akcesją Polski do Unii Europejskiej, przepisy przewidywały prawo do zastosowania wobec paliwa przeznaczonego do celów opałowych obniżonej stawki akcyzy. Była ona znacznie niższa niż stawka przewidziana dla paliw napędowych. Stworzono więc system, który miał zapobiec procederowi wykorzystywania oleju opałowego do celów napędowych. Na system ten składały się dwa podstawowe elementy: obowiązek barwienia i znakowania paliwa grzewczego oraz wymóg uzyskiwania przez sprzedawcę od nabywców stosownych oświadczeń. Tak jak pierwszy z tych obowiązków nie budził większych kontrowersji, tak drugi okazał się być zmorą dla wielu przedsiębiorców. Okazało się bowiem, że interpretacja przepisów dotyczących oświadczeń, zwłaszcza stosowana przez organy podatkowe, ewoluowała w kierunku skrajnie formalistycznym.

Okazywało się, że w praktyce odmawiano prawa do zastosowania preferencyjnej stawki akcyzy również w sytuacji, gdy żadnych wątpliwości nie budziło zgodne z przeznaczeniem wykorzystanie oleju opałowego,
a jedynym uchybieniem było niedopełnienie wymogu pozyskania oświadczenia. Mało tego, prawa do obniżonej stawki odmawiano również wtedy, gdy oświadczenie wprawdzie zostało złożone, jednak w ocenie organu podatkowego było ono niepełne (np. brak nr NIP). Przepisy w tym zakresie na przestrzeni lat zmieniały się i zostały wzbogacone o obowiązek składania przez sprzedawców miesięcznych zestawień pobranych oświadczeń. Uzasadnieniem tych zmian miała być potrzeba zwiększenia skuteczności kontroli zużycia oleju opałowego, z uwagi na wielką skalę występujących w tym zakresie nieprawidłowości.

Następstwa dla przedsiębiorców

Rygorystyczne brzmienie przepisów akcyzowych, połączone z formalistyczną ich interpretacją przez organy podatkowe, doprowadziło wiele firm z branży olejów opałowych, na skraj bankructwa. Dochodziło do sytuacji, w których zaledwie jednodniowe uchybienie terminowi złożenia wspomnianego zestawienia, skutkowało wymiarem podatku akcyzowego, często na ogromną kwotę. Mimo, że jak już wspomniano wyżej, organy podatkowe nie podważały faktu zużycia oleju zgodnie z przeznaczeniem. Sądy administracyjne w swoich wyrokach były niejednolite. Wachlarz orzeczeń był bardzo szeroki. Od wyroków skrajnie formalistycznych, podzielających stanowisko organów podatkowych. Po takie orzeczenia, według których uchybienie w zakresie właściwego udokumentowania transakcji nie uzasadnia odmowy zastosowania preferencyjnej stawki akcyzy, bowiem istotne jest to, w jakim celu olej został faktycznie wykorzystany.

Potrzeba zmian

Spór tlił się wiele lat, a przedsiębiorca nie znał dnia ani godziny, kiedy organ podatkowy przyłapie go na jakimś potknięciu i obciąży akcyzą. Coraz powszechniej zaczęto dostrzegać konieczność uzdrowienia tej sytuacji tak, aby zwiększyć bezpieczeństwo legalnie działających firm. Ważną inicjatywą okazało się wystąpienie przez Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, w sprawie jednego z polskich przedsiębiorców.

Zanim jednak Trybunał zajął stanowisko, krajowy ustawodawca zmienił ustawę o podatku akcyzowym. Nowelizacja wprowadziła dodatkowe kryterium, które należy brać przy ocenie skutków niespełnienia wymogów formalnych. A mianowicie do zastosowania sankcyjnej stawki akcyzy, nie wystarczy jedynie naruszenie tych wymogów, konieczne jest również wykazanie, że olej nie został użyty do celów opałowych.

Finał sporu

Ogłoszony 8 sierpnia br. wyrok Trybunału potwierdził, że kierunek w którym poszedł ustawodawca jest właściwy. W orzeczeniu tym wskazano, że w świetle prawa wspólnotowego nie do zaakceptowania są krajowe przepisy, na mocy których w braku złożenia miesięcznego zestawienia oświadczeń w wyznaczonym terminie, stosowana jest stawka przewidziana dla paliw silnikowych, w sytuacji gdy zostało stwierdzone, że przeznaczenie do celów opałowych nie budzi wątpliwości. Dokonane zmiany w przepisach akcyzowych, jak i przywołany wyrok potwierdziły, że dla skorzystania z niższej stawki akcyzowych, większe znaczenie ma to, że olej opałowy faktycznie zużyto zgodnie z preferencyjnym przeznaczeniem, a nie czy ściśle dopełniono wszystkich wymogów formalnych. Teza ta okazała się zgodna z podnoszonymi od wielu lat postulatami uczestników obrotu olejami grzewczymi.

1 września do naszego zespołu specjalistów od akcyzy dołączył Paweł Kaczmarek. Paweł to wieloletni pracownik organów celnych, który całą swoją karierę zawodową związał z podatkiem akcyzowym. Ma ekspercki poziom wiedzy o akcyzie, doświadczenie przede wszystkim w orzecznictwie oraz procedurach akcyzowych zdobywał piastując przez 8 lat stanowisko Naczelnika Wydziału Akcyzy. Zawiłości tego podatku są dla niego wyzwaniem, któremu od teraz już w Grant Thornton będzie się poświęcał dla dobra podatników.

W Grant Thornton oferujemy pełen zakres usług i doradztwa w zakresie podatku akcyzowego. Podatek akcyzowy należy do jednych z najtrudniejszych podatków, a przepisy ustawy o podatku akcyzowym oraz aktów wykonawczych do niej od lat rodzą trudności i wątpliwości interpretacyjne. Poziom zharmonizowania akcyzy w Unii Europejskiej stale ulega modyfikacji i konieczne jest poznawanie zasad i przepisów Unii Europejskiej dla dobrego określania zakresu stosowania polskich przepisów akcyzowych, które także często są nowelizowane. Polskie orzecznictwo w zakresie akcyzy uwzględnia orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE, stanowi więc naturalną ochronę przed fiskalnym podejściem organów podatkowych i nadmiernym formalizmem polskich przepisów.

Zespół naszych doradców podatkowych doradzających z zakresu podatku akcyzowego uwzględnia praktykę polskich organów podatkowych. Uwzględniamy szeroko dorobek judykatury, jak również dorobek wspólnotowy, w tym stanowiska wypracowane przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości.

Każdy Państwa problem, wątpliwość czy zapytanie z zakresu akcyzy pomożemy rozwiązać, wyjaśnić i znaleźć rozwiązanie.