Unijna taksonomia działalności zrównoważonej środowiskowo – czym jest i kogo dotyczy?

Cele środowiskowe i wskaźniki kalkulacyjne

W ostatnim czasie zagadnienia zrównoważonego rozwoju zyskują na znaczeniu i stają się coraz bardziej popularnymi czynnikami branymi pod uwagę przez interesariuszy podmiotów gospodarczym. Wśród tych czynników należy wymienić w szczególności czynniki ESG tj.:

• Environmental (środowisko),
• Social responsibility (społeczna odpowiedzialność),
• Corporate governance (ład korporacyjny).

Sytuacja ta znalazła również swoje odzwierciedlenie we wprowadzonych regulacjach Unii Europejskiej tj. Rozporządzeniu 2020/852. Na podstawie art. 8 wspomnianego rozporządzenia, każde przedsiębiorstwo podlegające obowiązkowi publikacji informacji niefinansowych na mocy art. 19a lub 29a Dyrektywy 2013/34/UE  zawiera w swoim raporcie informacje o tym, w jaki sposób oraz w jakim stopniu jego działalność jest zrównoważona środowiskowo. Rozporządzenie określa, że w przypadku podmiotów niefinansowych następuje to poprzez analizę i zaraportowanie w szczególności:

• odsetku obrotu z produktów lub usług zrównoważonych środowiskowo,
• odsetku wydatków inwestycyjnych na aktywa i procesy zrównoważone środowiskowo,
• odsetku kosztów operacyjnych związanych z produktami lub usługami zrównoważonymi środowiskowo.

Należy się tutaj jednak zastanowić czym jest działalność zrównoważona środowiskowo. Otóż rozporządzenie wskazuje, iż działalność zrównoważona środowiskowo to taka, która spełnia łącznie wszystkie trzy przesłanki:

• wnosi istotny wkład w realizację jednego z szczęściu celów,
• nie wyrządza poważnych szkód żadnemu z szczęściu celów,
• jest prowadzona w sposób zapewniający zgodność z zasadami i prawami określonymi w ośmiu podstawowych konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy.

Natomiast przez sześć celów należy rozumieć, zgodnie z art. 9 rozporządzenia, cele środowiskowe, które obejmują w swym zakresie:

• Łagodzenie zmian klimatu
• Adaptacja do zmian klimatu
• Zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich
• Przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym
• Zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola
• Ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemu

Szczegółowe informacje na temat spełnienia powyższych celów w podziale na poszczególne rodzaje działalności zostały zawarte w aktach delegowanych do rozporządzenia. Akty te zawierają kryteria, które musza być spełnione, aby można było uznać że działalność ta wnosi istotny wkład w realizacje danego celu (oznaczenie w akcie jako CS – substantial contribution) i nie wyrządza poważnych szkód pozostałym celom (DNSH – do no significant harm).

Czytaj więcej: Raportowanie niefinansowe (ESG) – obowiązki, daty, zakres, standardy [INFORMATOR]

Kogo dotyczy unijna taksonomia?

Na podstawie art. 8 wspomnianego rozporządzenia, każde przedsiębiorstwo podlegające obowiązkowi publikacji informacji niefinansowych na mocy art. 19a lub 29a Dyrektywy 2013/34/UE  zawiera w swoim raporcie informacje o tym, w jaki sposób oraz w jakim stopniu jego działalność jest zrównoważona środowiskowo. Co to jednak oznacza?

Dyrektywa określa iż, duże jednostki, które są jednostkami interesu publicznego, przekraczające na dzień bilansowy kryterium średniej liczby 500 pracowników w ciągu roku obrotowego, ujmują w sprawozdaniu z działalności oświadczenie na temat informacji niefinansowych. Natomiast przez jednostkę dużą rozumie się jednostki, które na dzień bilansowy przekraczają co najmniej dwa z trzech następujących kryteriów (art. 3 ust. 4 Dyrektywy 2013/34/UE):

• suma bilansowa: 20.000.000 EUR;
• przychody netto ze sprzedaży: 40.000.000 EUR;
• średnia liczba zatrudnionych w roku obrotowym: 250.

Oznacza to więc, że wszystkie jednostki, które spełniają powyższe kryteria są zobligowane do raportowania informacji niefinansowych zgodnie z taksonomią UE. Należy również pamiętać, że prawdopodobnie od 1 stycznia 2024 roku (w przypadku raportów za 2023 rok) liczba jednostek objętych tymi obowiązkami znacznie wzrośnie, gdyż limit zatrudnienia zostanie zmniejszony z 500 na 250 pracowników na dzień bilansowy (upraszczając dotyczy to dużych przedsiębiorstw). Zgodnie z raportem GUS z 2021 roku (Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON, 2020 r.) zawierającego dane na koniec 2020 roku podmiotów gospodarczych o zatrudnieniu powyżej 250 pracowników jest w Polsce 3550. Należy jednak pamiętać, że są to tylko jednostki, których obowiązek raportowania niefinansowego dotknie bezpośrednio, a jest wiele innych podmiotów, które zostaną dotknięte tematem w sposób pośredni.

Taksonomia UE – terminy wdrożenia

Ustawodawca przewidział pewne uproszczenia i wprowadził okresy przejściowe wprowadzenia pełnego raportowania niefinansowego zgodnie z Rozporządzeniem. Pozwoli to podmiotom, które podlegają temu obowiązkowi przygotować się na ten proces i zapewnić, aby ich raporty niefinansowe spełniały wymogi ustawodawcy oraz były wartościowe dla odbiorców.

Zgodnie z przepisami jednostki, które podlegają taksonomii w raporcie rocznym za 2021 rok są zobligowane do przedstawienia stopnia swojej zgodności z taksonomią w zakresie dotyczącym dwóch pierwszych celów (łagodzenie zmian klimatu oraz adaptacja do zmian klimatu) oraz nieszkodzenia wszystkim sześciu celom. Zostało tutaj również wprowadzone pewne ułatwienie, które będzie obowiązywać tylko w pierwszym roku funkcjonowania nowej regulacji. Otóż w raportach za 2021 rok będzie należało zawszeć tylko analizy dotyczące tego jaki odsetek jej działalności jest ujęty w taksonomii, a nie jaki jest zgodny z taksonomią. Oznacza to że należy zaraportować np. ile procent przychodów z działalności jest opisana w taksonomii, ale nie będzie obowiązku weryfikacji wszystkich szczegółowych kryteriów czy cele są spełnione.

Natomiast od 1 stycznia 2023 podmioty w raportach za 2022 rok musza podać stopień zgodności już w pełnym zakresie dla wszystkich sześciu celów. Sytuacja ta pozwoli podmiotom pozyskiwać wymagane materiały do raportu w trakcie całego 2022 roku.

Warto w tym miejscu również wspomnieć, że od 1 stycznia 2023 roku publikowane raporty będą podlegały obligatoryjnej weryfikacji. Takiego obowiązku nie ma natomiast w przypadku raportów za 2021 rok.

Wprowadzone rozporządzenie w sprawie taksonomii UE na pewno pomoże promować inwestycje w działalności zrównoważone środowiskowo oraz pozwoli wyeliminować tzw. fałszywy „zielony” marketing. Jednakże przestrzeganie przepisów raportowania niefinansowego wymaga wiele pracy, aby sprostać wymaganiom i zapewnić wiarygodność raportów. Dzięki ułatwieniom przewidzianych w raportach za 2021 rok, jednostki mają czas, aby przygotować się do pełnego raportowania za 2022 rok, ale już teraz powinny podejmować decyzje inwestycyjne uwzględniając przyszłe wymogi sprawozdawcze.