Do ustawy o rachunkowości (dalej: Uor) wprowadzono kilka zmian dotyczących grup kapitałowych i sporządzanych przez nie skonsolidowanych sprawozdań finansowych (dalej: SSF), które obowiązują od 1 stycznia 2016 roku. Generalnie nowe regulacje Uor dotyczące SSF mogą nie mieć istotnego wpływu na SSF, jednak wiele rzeczy uściślają i porządkują. Natomiast nie ulega wątpliwości, że należy je prześledzić, bo w niektórych przypadkach może być konieczna zmiana w składzie grupy kapitałowej lub może okazać się, że nie trzeba będzie sporządzać SSF.
Czy będą zmiany w sporządzanym SSF – warto zapoznać się z nowymi regulacjami i ocenić ich wpływ
Do najważniejszych zmian dotyczących grup kapitałowych i sporządzanych przez nie skonsolidowanych sprawozdań finansowych , które obowiązują od 1 stycznia 2016 roku należą:
- zmiany definicji jednostki dominującej, powiązanej i stowarzyszonej, jak również znaczącego inwestora oraz znaczącego wpływu na jednostkę – art. 3 ust. 1 pkt 36-38 oraz 41 i 43 Uor.
Warto zwrócić uwagę na znaczne zawężenie definicji jednostek powiązanych do dwóch lub więcej jednostek wchodzących w skład danej grupy kapitałowej. Dotychczas jednostkami powiązanymi były jednostka dominująca, znaczący inwestor, jej jednostki zależne, współzależne i stowarzyszone oraz jednostki znajdujące się wraz z jednostką pod wspólną kontrolą, a także wspólnik jednostki współzależnej. Natomiast znaczącym inwestorem jest jednostka będąca spółką handlową lub przedsiębiorstwem państwowym, która posiada zaangażowanie w kapitale innej jednostki i wywiera na nią znaczący wpływ.
- zdefiniowanie pojęcia zaangażowania w kapitale – 3 ust 1 pkt 37d Uor.
Wprowadzenie nowej definicji zaangażowania w kapitale, przez które rozumie się jakikolwiek udział w kapitale innej jednostki, mający charakter trwałego powiązania oznacza, że nawet posiadanie 1 akcji czy udziału i chęć ich zatrzymania, powoduje, że mamy do czynienia z zaangażowaniem w kapitale.
- doprecyzowanie sposobu liczenia praw głosu oraz prawa powoływania i odwoływania członków organów zarządzających, nadzorujących lub administrujących – art. 3 ust. 1f i 1g Uor.
Prawa te należące do dowolnej innej jednostki zależnej, a także prawa należące do osób działających w imieniu własnym, ale na rzecz jednostki dominującej lub innej jednostki zależnej są sumowane z odpowiednimi prawami jednostki dominującej. Prawa te są pomniejszane o prawa związane z udziałami posiadanymi:
- w imieniu osoby, która nie jest jednostką dominującą ani jej jednostką zależną, lub
- tytułem zabezpieczenia, jeżeli przedmiotowe prawa są wykonywane zgodnie z otrzymanymi instrukcjami, lub
- w związku z udzielaniem pożyczek w ramach zwykłej działalności, jeżeli prawa głosu są wykonywane w interesie osoby dostarczającej zabezpieczenia.
Ponadto łączne prawa głosu udziałowców w jednostce zależnej są pomniejszane o prawa głosu związane z udziałami posiadanymi przez jednostkę zależną, jej jednostkę zależną lub osobę działającą w imieniu własnym, ale na rzecz tych jednostek.
- zmiana nazwy jednego z elementów SSF na „skonsolidowane zestawienie zmian w kapitale własnym” – 55 ust. 2 Uor.
- uściślono zasady stosowania metody praw własności do inwestycji w tych jednostkach stowarzyszonych, które są jednostkami dominującymi wobec swoich jednostek zależnych i sporządzają SSF swojej grupy – 59 ust. 5 Uor.
- nowe zasady zwolnienia z obowiązku sporządzania SSF – 56 ust. 1 pkt 1 i 2 Uor.
Sprawdź Badanie sprawozdań finansowych Grant Thornton
Zmianie uległy kryteria, nie tylko wartościowe określone dla sumy aktywów bilansu, przychodów ze sprzedaży i wielkości zatrudnienia, po spełnieniu których jednostka dominująca może nie sporządzać skonsolidowanego sprawozdania finansowego, ale również warunki, których spełnienie umożliwia nie obejmowanie konsolidacją poszczególnych jednostek zależnych.
Ograniczenia w sprawowaniu kontroli nad jednostką zależną
Dodano zastrzeżenie, że występujące ograniczenia w sprawowaniu kontroli nad jednostką zależną, dające prawo do nieobejmowania jej konsolidacją, muszą być poważne i długotrwałe oraz nowy warunek dający prawo do nieobejmowania jednostki zależnej konsolidacją w sytuacji, w której niemożliwe jest uzyskanie informacji niezbędnych do sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania finansowego bez ponoszenia niewspółmiernie wysokich koszów lub bez zbędnej zwłoki, przy czym może mieć to zastosowanie w wyjątkowych, odpowiednio udokumentowanych przypadkach – art. 57 pkt 3 Uor.
Możliwości niesporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego przez mniejsze grupy kapitałowe, uwzględniając wielkości sumy bilansowej, przychodów oraz zatrudnienia odnoszą się obecnie do dwóch rodzajów progów, przy których jednostka bierze pod uwagę dokonane wyłączenia konsolidacyjne lub nie, które są wyrażone w złotych (dotychczas był jeden próg określony w euro).
Progi pozwalające na odstąpienie od obowiązku sporządzania SSF:
| Progi | Przed zmianą Uor |
Po zmianie Uor |
|
|
Wielkości przed wyłączeniami |
Wielkości po wyłączeniach |
||
| Suma bilansowa | 7,5 mln euro
(około 32 mln zł) |
38,4 mln zł | 32 mln zł |
| Suma przychodów | 15 mln euro
(ok. 64 mln zł) |
76,8 mln zł | 64 mln zł |
| Liczba zatrudnionych | 250 | 250 | 250 |
Jak widać nastąpiło podwyższenie progów, zarówno sumy bilansowej jak i przychodów ze sprzedaży produktów i towarów bez uwzględnienia przychodów netto z operacji finansowych o około 20%. Ta zmiana jaki i usunięcie przychodów finansowych może zwiększyć liczbę dopuszczalnych zwolnień z obowiązku sporządzania SSF w stosunku do dotychczasowych.
Obecne przepisy dotyczące progów należy czytać rozłącznie. Jednostka dominująca, aby mogła nie sporządzać SSF, nie może przekraczać 2 progów z 3 określonych albo w art. 56 ust. 1 pkt 1 przed dokonaniem włączeń konsolidacyjnych albo w art. 56 ust. 1 pkt 2 po dokonaniu włączeń konsolidacyjnych zarówno na dzień bilansowy roku obrotowego, jak i na dzień bilansowy roku poprzedzającego rok obrotowy, stosując w obu przypadkach ten sam sposób liczenia progów. Ten drugi sposób wydaje się mało praktyczny, ponieważ trzeba by przeprowadzić cały proces konsolidacyjny dla wszystkich spółek powiązanych.
W przypadku gdy jednostka dominująca do tej pory nie sporządzała skonsolidowanego sprawozdania finansowego ale wielkości progowe liczone według nowych zasad zostały przekroczone zarówno w 2015 jak i 2016 roku wówczas jednostka dominująca powinna sporządzić skonsolidowane sprawozdanie finansowe. Jeżeli jednak w jednym nie przekroczyła progów, a w drugim przekroczyła to może nie sporządzać SSF zgodnie z art. 56 ust. 1a Uor.
