Spis treści
- Jaka jest wysokość zasiłku macierzyńskiego?
- Ile wynosi zasiłek macierzyński przy skorzystaniu z urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po macierzyńskim?
- Co w praktyce oznacza podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego? Jaka jest kwota bazowa wyliczeń? (TABELA + przykład)
- Kiedy następuje podwyższenie zasiłku do kwoty świadczenia rodzicielskiego?
- Jakie dokumenty są potrzebne do wypłaty zasiłku macierzyńskiego?
- Jak wnioskować o zasiłek macierzyński w różnych przypadkach?
- Jakie dokumenty złożyć wnioskując o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego?
Jaka jest wysokość zasiłku macierzyńskiego?
Jeśli matka dziecka nie zadecyduje inaczej, za cały okres urlopu macierzyńskiego będzie jej przysługiwał zasiłek w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku. W tym przypadku za okres urlopu rodzicielskiego (czytaj więcej >>TUTAJ<<) zasiłek będzie przysługiwał w wysokości 70%.
Według najnowszych regulacji, które weszły w życie w kwietniu 2023 roku, aby otrzymać zasiłek macierzyński w wysokości 81,5% matka dziecka musi w terminie do 21 dni po porodzie złożyć wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem okresu, o którym mowa w art. 1821a §4 Kodeksu pracy (tj. 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługującego wyłącznie drugiemu rodzicowi).
Ważny fragment
Zgodnie z obecnymi regulacjami pracownica nie musi z góry deklarować terminów wykorzystania urlopu rodzicielskiego, a powyższy wniosek o wypłatę ma charakter „deklaracji” korzystania z zasiłku macierzyńskiego za pełen okres urlopów macierzyńskiego i rodzicielskiego. Wniosek o urlop rodzicielski można złożyć w terminie późniejszym, ale nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Zmiana ta miała na celu wprowadzenie większej elastyczności dla obojga rodziców, którzy mogą wykorzystać urlop rodzicielski w terminie późniejszym, tj. do 6 roku życia dziecka. Mogą również dzielić się urlopem rodzicielskim między sobą.
Zasiłek macierzyński przy skorzystaniu z urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po macierzyńskim
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracownica zaraz po porodzie zadeklarowała, że chce wykorzystać oba rodzaje urlopów (tj. macierzyński oraz rodzicielski) jeden po drugim, w pełnym wymiarze (co w praktyce jest dość częste). W takim przypadku, poza złożeniem tzw. długiego wniosku o udzielenie w/w urlopów – jeśli pracownica chce otrzymywać zasiłek w wysokości 81,5% – za oba okresy powinna złożyć wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego w tej wysokości. Zależnie od druków, z jakich skorzysta, może być to jeden lub dwa dokumenty.
Google news
Bądź na bieżąco ze zmianami w prawie, podatkach i księgowości! Zaobserwuj nas w Wiadomościach Google
Co w praktyce oznacza podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego? Jaka jest kwota bazowa wyliczeń?
Zgodnie z art. 36 ust 1 ustawy zasiłkowej podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Wynagrodzenie, zgodnie z przytoczoną ustawą, oznacza przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe.
Przykład 1.
Młoda mama została zatrudniona w firmie Uniwersal 1 stycznia 2022 roku i otrzymywała wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 4500,00 zł brutto. Z dniem 1 czerwca 2022 roku otrzymała podwyżkę wynagrodzenia w wysokości 500,00 zł brutto. W kwietniu 2023 roku pracownica przedstawiła pracodawcy zwolnienie lekarskie „ciążowe” (pierwsze zwolnienie w okresie zatrudnienia), obowiązujące od 10 kwietnia 2023 roku. Przebywała na zwolnieniu lekarskim aż do urodzenia dziecka, i z dniem jego narodzin 1 lipca 2023 r. rozpoczęła urlop macierzyński. Pracownica złożyła na 10 dni po porodzie wnioski o udzielenie urlopu macierzyńskiego i bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, wraz z wnioskiem o wypłatę zasiłku w wysokości 81,5%.
W powyższej sytuacji podstawa zasiłku będzie liczona z 12 miesięcy poprzedzających zachorowanie, czyli z wynagrodzenia za okres kwiecień 2022 roku – marzec 2023 roku. Wynagrodzenie brutto z tych miesięcy zostanie pomniejszone o składki społeczne, podzielone przez 30 dni, przemnożone przez 81,5% – w taki sposób wyliczana jest stawka za jeden dzień zasiłku.
Młoda mama musi mieć świadomość, że zasiłek nie stanowi 81,5% wynagrodzenia aktualnego, ale 81,5% podstawy określonej na zasadach opisanych powyżej. W praktyce oznacza to, że jeśli w okresie 12 miesięcy przed zachorowaniem pracownica otrzymywała niższe wynagrodzenie, to również ono będzie bazą do wyliczenia zasiłku.
Chcąc wyliczyć wynagrodzenie na rękę za cały miesiąc przebywania na zasiłku macierzyńskim w powyższym przykładzie, należy poczynić poniższe kalkulacje:
- zasiłek macierzyński brutto za cały lipiec: 3573,06 zł (115,26 x 31 dni = 3573,06 zł)
- składki społeczne – 0,00 zł (od zasiłków nie nalicza się składek społecznych, ani zdrowotnej)
- składka zdrowotna – 0,00 zł
- podatek 12%: 129 zł (3573 x 12% = 428,76; 428,76 – 300 zł ulgi podatkowej = 128,76 po w zaokrągleniu 129 zł)
- kwota netto do wypłaty: 3444,06 zł (3573,06 – 129 zł)
W powyższym przykładzie młoda mama nie miała innych nieobecności chorobowych przed pójściem na zwolnienie ciążowe. Gdyby jednak np. w każdym z miesięcy kalendarzowych poprzedzających L4 „ciążowe” otrzymywała inne zwolnienia lekarskie, wówczas podstawę zasiłku macierzyńskiego należałoby wyliczyć z okresu 12 miesięcy poprzedzających pierwsze wystawione zwolnienie lekarskie. Podstawę zasiłkową wylicza się na nowo, jeśli między okresami chorób wystąpił co najmniej 1 pełen miesiąc kalendarzowy przerwy.
Ważny fragment
Zasady wyliczania podstawy zasiłku bywają skomplikowane, w zależności od tego, jakie składniki wynagrodzenia otrzymywała młoda mama przed porodem. Znaczenie mają regulacje firmowe, okresy nieobecności chorobowych pracownicy, zmiany etatu (jeśli występowały) – dlatego w razie wątpliwości najlepiej przy wsparciu działu płac ustalić z jakiego okresu brane będzie pod uwagę wynagrodzenie.
Kiedy następuje podwyższenie zasiłku do kwoty świadczenia rodzicielskiego?
Gdyby w trakcie wyliczeń okazało się, że młoda mama uzyska zasiłek w wysokości niższej, niż kwota świadczenia rodzicielskiego określonego w ustawie z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390, 658 i 1429), kwota zasiłku macierzyńskiego jest podwyższana do kwoty tego świadczenia. Wyrównanie finansowane jest wypłacane z budżetu państwa.
Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego jest ustalane jako różnica między kwotą świadczenia rodzicielskiego, które obecnie wynosi 1 000 zł, a miesięczną kwotą zasiłku macierzyńskiego jaki pracownica otrzymuje.
Jeżeli zasiłek macierzyński przysługuje za część miesiąca, kwota podwyższenia jest ustalana w stosunku do pomniejszonej proporcjonalnie kwoty świadczenia rodzicielskiego. Kwotę świadczenia rodzicielskiego za część miesiąca oblicza się dzieląc miesięczną kwotę świadczenia rodzicielskiego przez liczbę dni kalendarzowych miesiąca, za który zasiłek macierzyński przysługuje oraz mnoży przez liczbę dni, za które przysługuje zasiłek macierzyński.
Jakie dokumenty są potrzebne do wypłaty zasiłku macierzyńskiego?
Do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego – gdy urlop macierzyński zaczyna się od dnia porodu – wystarczy odpis skrócony aktu urodzenia dziecka. W innych przypadkach jednak są potrzebne dodatkowe dokumenty.
Zakres i data złożonych dokumentów decyduje także o wysokości zasiłku macierzyńskiego – rodzic ma na ten aspekt bezpośredni wpływ! Jeżeli zawnioskuje o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego w terminie 21 dni po porodzie, będzie przysługiwał mu zasiłek w wysokości 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. Jeśli nie dotrzyma tego terminu, zasiłek macierzyński będzie mu przysługiwał w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku za okres ustalony jako okres urlopu macierzyńskiego oraz 70% podstawy wymiaru zasiłku za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego.
Pobierz informator: Pracownicze uprawnienia rodzicielskie 2024 – urlopy, świadczenia, wnioski
Jak wnioskować o zasiłek macierzyński w różnych przypadkach?
1. Aby uzyskać zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego – w przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres przed porodem – należy złożyć:
- wniosek o udzielenie części urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu zawierający imię i nazwisko wnioskodawcy oraz wskazanie daty, od której ma zostać udzielona część urlopu macierzyńskiego;
- zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu lub
- w przypadku gdy dziecko urodzi się podczas pobytu wnioskodawcy za granicą – zaświadczenie zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza określające przewidywana datę porodu zawierające nazwę zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza, opatrzone datą wystawienia i podpisem.
Ważny fragment
Uwaga! Maksymalnie do 6 tygodni wypłaty zasiłku macierzyńskiego może przypadać przed przewidywaną datą porodu. Po porodzie przysługuje wówczas zasiłek macierzyński w części niewykorzystanej przed porodem.
2. Aby uzyskać zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego – w przypadku występowania o zasiłek macierzyński za okres od dnia porodu – należy złożyć:
- odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopię potwierdzoną przez wnioskodawcę, ZUS lub płatnika składek (czyli albo pracodawcę wnioskodawcy albo bezpośrednio ZUS) za zgodność z oryginałem lub
- w przypadku, gdy dziecko urodziło się podczas pobytu wnioskodawcy zagranicą – odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka wydany przez uprawniony organ dokonujący rejestracji urodzenia w danym kraju lub kopie tych dokumentów potwierdzone przez wnioskodawcę, ZUS lub płatnika składek (jw.) za zgodność z oryginałem.
Ważny fragment
Jeżeli zaświadczenie lekarskie oraz/lub akt urodzenia dziecka zostało wystawione poza terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz państw stron umów międzynarodowych w zakresie zabezpieczenia społecznego, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, dokument ten powinien zostać przetłumaczony na język polski.
3. Aby uzyskać zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego – w przypadku urodzenia dziecka po ustaniu zatrudnienia – poza powyższymi dokumentami należy dodatkowo przedłożyć:
- zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży w czasie trwania zatrudnienia,
- świadectwo pracy lub inny dokument potwierdzający rozwiązanie stosunku pracy z powodu likwidacji lub ogłoszenia upadłości pracodawcy – w przypadku likwidacji lub ogłoszenia upadłości pracodawcy,
- prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu stosunku pracy z naruszeniem przepisów prawa – w razie niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy.
Jakie dokumenty złożyć wnioskując o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego?
1. Aby uzyskać zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego – w przypadku wcześniejszego pobierania przez wnioskodawcę zasiłku macierzyńskiego – należy złożyć:
- wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego, wraz ze wskazaniem wymiaru urlopu;
- oświadczenie o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego w okresie wskazanym we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu w okresie objętym wnioskiem albo potwierdzone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem kopie takich oświadczeń – w przypadku, gdy zasiłek macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
- w przypadku, gdy zasiłek macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych – zaświadczenie pracodawcy o okresie udzielonego urlopu rodzicielskiego oraz zaświadczenie pracodawcy o okresie i wymiarze czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego zawierające informację, czy i w jakim wymiarze wnioskodawca będzie wykonywać pracę w okresie urlopu rodzicielskiego wydłużonego;
- oświadczenie zawierające NIP i nazwy płatników zasiłku oraz informacje o okresie, za który dotąd wypłacono zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego, liczbie części wypłaconego zasiłku za okres tego urlopu oraz stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński został wypłacony.
2. Aby uzyskać zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego – w przypadku wcześniejszego pobierania zasiłku macierzyńskiego przez drugiego z rodziców – należy przedłożyć:
- wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego, wraz ze wskazaniem wymiaru urlopu;
- oświadczenie o braku zamiaru korzystania przez drugiego z rodziców dziecka z zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony jako okres urlopu rodzicielskiego w okresie wskazanym we wniosku albo o okresie, w którym drugi z rodziców dziecka zamierza korzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu w okresie objętym wnioskiem albo potwierdzone przez pracodawcę za zgodność z oryginałem kopie takich oświadczeń – w przypadku, gdy zasiłek macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
- zaświadczenie płatnika zasiłku o okresie, za który zasiłek macierzyński wypłacono drugiemu z rodziców dziecka, liczbie części wypłaconego zasiłku za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego oraz stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński przysługiwał drugiemu z rodziców dziecka, zawierające imię, nazwisko i numer PESEL tego rodzica dziecka albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL;
- zaświadczenie pracodawcy o okresie i wymiarze czasu pracy wykonywanej w czasie urlopu rodzicielskiego zawierające informację, czy i w jakim wymiarze pracownik będzie wykonywał pracę w czasie urlopu rodzicielskiego wydłużonego – w przypadku, gdy zasiłek macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych;
- oświadczenie zawierające NIP i nazwy płatników zasiłku oraz informacje o okresie, za który wypłacono zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego, liczbie części wypłaconego zasiłku za okres tego urlopu oraz stawce procentowej, w jakiej zasiłek macierzyński został wypłacony;
- odpis skrócony aktu urodzenia dziecka lub jego kopię potwierdzoną przez wnioskodawcę, ZUS lub płatnika składek (tj. pracodawcę lub bezpośrednio ZUS) za zgodność z oryginałem.
Podstawa prawna:
- 30a, Art. 31 Ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 2780).
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r., poz. 1465)
- Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 8 maja 2023 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków
- Rozporządzenie Ministra Rodziny i Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków
- Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa
WSPÓŁAUTORKA: Anna Krasoń
Świadczenia i urlopy przysługujące matkom i ojcom zatrudnionym w ramach stosunku pracy
Zobacz wideo:
Czytaj więcej w cyklu o uprawnieniach rodzicielskich:
- Elastyczna organizacja pracy dla rodziców dzieci do lat 8 – najważniejsze informacje
- Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem w wymiarze 16 godzin lub dwóch dni – co warto o nim wiedzieć?
- Jak zgłosić noworodka do ubezpieczenia zdrowotnego i o czym pamiętać?
- Ochrona stosunku pracy po powrocie z urlopów związanych z rodzicielstwem
- Urlop macierzyński i urlop zaległy po powrocie z macierzyńskiego – wszystko co musisz wiedzieć
- Urlop ojcowski w bieżącym roku – kluczowe informacje
- Urlop wychowawczy – komu i na jakich zasadach obecnie przysługuje?
- Urlop rodzicielski na nowych zasadach – sprawdź czy wiesz wszystko
- Praca podczas urlopów związanych z rodzicielstwem – macierzyńskiego, rodzicielskiego, wychowawczego
- Zasiłek opiekuńczy – komu przysługuje i na jakich warunkach?
- Zasiłek macierzyński – wymiar, wnioskowanie, niezbędne dokumenty
- Jakie uprawnienia rodzicielskie mają rodzice adopcyjni vs rodzice biologiczni?
- Karmienie piersią a praca – jakie prawa przysługują matkom karmiącym?
- Jakie prace są zakazane dla kobiet karmiących piersią?
- Urlop opiekuńczy – komu przysługuje i jak o niego wnioskować?
- Jakie uprawnienia przysługują rodzicom w przypadku śmierci dziecka?
- Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej – najważniejsze informacje
- Urlop okolicznościowy z okazji narodzin dziecka – najważniejsze informacje
