Wydłużanie okresu spłaty kredytów w kontekście powiązanych transakcji zabezpieczających

Co oznacza współistnienie transakcji zabezpieczających?

To oznacza dodatkowe wyzwanie dla banków oraz Klientów, którzy chcieliby skorzystać z dobrodziejstw nowego stanowiska KNF. Wyzwanie, które bez dobrej woli banków może wywołać efekt odwrotny od zamierzonego, czyli pogorszyć sytuację płynnościową Klienta zamiast ją poprawić.

Problem polega na tym, że standardowo, zmiana harmonogramów projektów finansowania, tak jak w przypadku refinansowania kredytów w innych bankach, zwykle oznacza jednoczesne zamknięcie starych oraz otwarcie nowych transakcji zabezpieczających powiązanych z nowym kredytem.

Zamknięcie transakcji zabezpieczającej (np IRS – Interest Rate Swap) oznacza konieczność rozliczenia z bankiem kwoty zamknięcia, której wycena oparta jest na bieżącej wartości przyszłych, niezapłaconych przepływów odsetkowych z IRS. Ta kwota, którą Klient musi zapłacić bankowi jest tym wyższa:

• im większą marżę bank wziął na Kliencie w momencie zawierania transakcji (co jest zawarte w cenie IRS)
• im bardziej ceny transakcji IRS spadły na rynku międzybankowym.

Obydwa elementy wyceny działają dziś na niekorzyść Klientów. Marże wkomponowywane w ceny tych transakcji były zwykle znaczące. Efekt rynkowy także nie napawa optymizmem. Zwłaszcza obecnie, kiedy w ostatnich tygodniach ceny na rynku IRS na złotówkę spadły o ponad 50 punktów bazowych, a z perspektywy roku aż o ok. 150 punktów bazowych.

Kwota zamknięcia przykładowej transakcji IRS

Wyobraźmy sobie przykładową transakcje IRS, charakterystyczną dla rynku developerskiego w Polsce. Zawartą np. rok temu, zabezpieczającą ryzyko stopy procentowej 5-letniego kredytu o nominale 50.000.000 PLN, opartą na 1M WIBOR i z marżą banku 45 punktów bazowych. Pytanie ile 1 kwietnia 2020 r. kosztować by miało zamknięcie tej transakcji na bazie wyceny międzybankowej (przy optymistycznym założeniu, że bank nie pobrałby już marzy na zamykaniu transakcji)?

Jak widać na załączonych wydrukach z systemu EIKON, cena takiego IRS w dniu zawarcia rok temu wynosiła 2,50% (w tym 45 punktów bazowych marży). Dziś jego wartość rynkowa wynosi ok.: – PLN 4.500.000 i właśnie tę kwota Klient musiałby zapłacić bankowi za jego zamknięcie. Składa się na nią PLN 1.100.000 marży banku nałożonej w momencie zawarcia transakcji oraz ok. PLN 3.400.000 wynikające ze zmiany wartości rynkowej tej transakcji na skutek znaczącego spadku cen transakcji IRS na rynku międzybankowym.

Wycena przykładowego IRS z 01/04/2019 (źródło EIKON by REFINITIV):

Wycena przykładowego IRS z 01/04/2020 (źródło: EIKON by Refinitiv):

Na przykładzie tej kwoty widać skalę problemu. Widać, że jakiekolwiek standardowe działanie związane z zamykaniem transakcji zabezpieczających, w obecnej sytuacji i w kontekście sugestii KNF, odniosłoby odwrotny skutek od zamierzonego. Znacząco pogorszyłby sytuację płynnościową Klientów.

Czy jest jakieś wyjście?

Nasuwają się trzy rozwiązania, które z jednej strony zagwarantowałyby dostosowanie zabezpieczenia do nowego harmonogramu i struktury nominału kredytu, z drugiej – uchroniłyby Klientów przed koniecznością wypłat kwot zamknięcia transakcji IRS.

Wszystkie wymagają niestandardowego podejścia banków, któremu jak sądzimy, sprzyja obecna sytuacja kryzysowa.

Pierwsze rozwiązanie, to jednoczesne zamknięcie starego IRS i zawarcie nowego, z zawyżoną ceną wynikającą z dodatniej wyceny NPV równej kwocie zamknięcia starego IRS. Skutkowało by to „przeniesieniem” efektu starej ceny IRS na nowy IRS.. W tym przypadku nowy zrestrukturyzowany kredyt byłby zabezpieczony jedną stała stopa procentową w trakcie całego jego życia.

Drugie rozwiązanie, możliwe jedynie w przypadku, gdy nominał starego IRS nie będzie przewyższał nominału nowego, zrestrukturyzowanego kredytu. Polega na niezamykaniu starej transakcji IRS, a jedynie zawarciu dodatkowej nowej transakcji IRS tzw. forward starting, rozpoczynającej się w dniu wygaśnięcia starej transakcji oraz kończącej się w dniu zapadalności nowego wydłużonego kredytu. W takim wypadku nowy zrestrukturyzowany kredyt byłby zabezpieczony dwoma stałymi stopami procentowymi w trakcie jego życia:  starą (wynikająca z ceny starego IRS) – do dnia zapadalności pierwotnego kredytu, nową (wynikającą z ceny nowego IRS forward starting) – na pozostały okres finansowania.

Trzecie rozwiązanie, to połączenie obydwu poprzednich. W przypadku, gdyby się okazało, że nominał starego IRS przewyższałby nominał nowego zrestrukturyzowanego kredytu, można by zrobić dwie rzeczy. Zamknąć stary IRS częściowo tak, żeby jego zredukowany nominał nie przekraczał struktury nominału nowego kredytu. Zawrzeć nowy IRS forward starting z okresem takim samym jak w drugiej propozycji, ale po zawyżonej cenie wynikającej z jego dodatniej wyceny, równej kwocie częściowego zamknięcia pierwotnego IRS. W tym przypadku nowy kredyt także będzie zabezpieczony dwoma stałymi stopami procentowymi.

Którą z trzech możliwości wybrać? Odpowiedź będzie zależeć od uwarunkowań rynkowych oraz rozmów z bankiem. Przed przystąpieniem do tego procesu na pewno warto wyposażyć się w profesjonalne wsparcie doradcy, który nie tyle zaprezentuje wady i zalety każdego z tych rozwiązań, ale wpłynie na to, żeby kwoty zamykania starych transakcji oraz wyceny nowych nie zawierały kolejnych marż sprzedażowych banków. Na koniec, warto dodać, że każda zmiana warunków kredytu lub jego zabezpieczeń będzie nieść ze sobą konieczność dokonania korekty wycen oraz dokumentacji związanych z rachunkowością zabezpieczeń, o ile dany przedsiębiorca taką prowadzi.